Na jaren van onderhandelingen hebben landen overeenstemming bereikt over de tekst van een historisch akkoord over hoe toekomstige pandemieën moeten worden aangepakt. Dit akkoord is bedoeld om een herhaling van de fouten tijdens de Covid-19-crisis te voorkomen.

Na meer dan drie jaar van gesprekken en een laatste marathonsessie, bereikten vermoeide afgevaardigden in het hoofdkwartier van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) woensdag rond 02:00 uur (0000 GMT) een akkoord.

"Vanavond markeert een belangrijke mijlpaal in onze gezamenlijke reis naar een veiligere wereld," zei WHO-directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus. "De naties van de wereld hebben vandaag geschiedenis geschreven in Genève."

Vijf jaar na Covid-19, dat miljoenen levens eiste en economieën verwoestte, hing er een groeiend gevoel van urgentie over de gesprekken. Nieuwe gezondheidsbedreigingen, variërend van H5N1-vogelgriep tot mazelen, mpox en ebola, maakten de onderhandelingen extra beladen.

De laatste fase van de onderhandelingen vond plaats tegen de achtergrond van bezuinigingen op Amerikaanse buitenlandse hulp en dreigende tarieven op farmaceutische producten, wat een schaduw wierp over de gesprekken.

'Het is aangenomen'

Tot op het laatste moment bleef er onenigheid bestaan over enkele lastige kwesties. Onderhandelaars struikelden over Artikel 11 van het akkoord, dat gaat over de overdracht van technologie voor pandemische gezondheidsproducten naar ontwikkelingslanden.

Tijdens de Covid-19-pandemie beschuldigden armere landen rijke landen ervan vaccins en tests te hamsteren. Landen met grote farmaceutische industrieën waren fel tegen verplichte technologieoverdracht en stonden erop dat dit vrijwillig moest blijven. Uiteindelijk leek het obstakel te worden overwonnen door toe te voegen dat elke overdracht "wederzijds overeengekomen" moest zijn.

De kern van het akkoord is een voorgesteld Pathogen Access and Benefit-Sharing System (PABS), dat gericht is op het snel delen van pathogeengegevens met farmaceutische bedrijven, zodat ze snel kunnen beginnen met het ontwikkelen van producten tegen pandemieën.

Uiteindelijk werd het 32 pagina's tellende akkoord volledig in het groen gemarkeerd, wat aangeeft dat het volledig was goedgekeurd door de lidstaten van de WHO. "Het is aangenomen," kondigde medevoorzitter van de onderhandelingen Anne-Claire Amprou aan, onder luid applaus.

"Bij het opstellen van dit historische akkoord hebben de landen van de wereld hun gedeelde inzet getoond om iedereen, overal, te beschermen tegen toekomstige pandemische bedreigingen," voegde ze eraan toe.

De definitieve tekst zal nu worden voorgelegd ter goedkeuring tijdens de jaarlijkse vergadering van de WHO volgende maand.

'Meer gelijkheid'

Terwijl de intensieve gesprekken in de gangen en gesloten kamers dinsdagavond ten einde liepen, voegde Tedros zich bij de onderhandelingen. Hij vertelde journalisten dat hij dacht dat de huidige ontwerptekst "gebalanceerd" was en dat een akkoord zou zorgen voor "meer gelijkheid".

Hoewel maatregelen om pandemieën te voorkomen, voor te bereiden en erop te reageren kostbaar kunnen zijn, benadrukte hij dat "de kosten van nietsdoen veel groter zijn". "Een virus is de ergste vijand. Het kan erger zijn dan een oorlog."

De Verenigde Staten, die het wereldwijde gezondheidssysteem in crisis hebben gebracht door buitenlandse hulp te verminderen, waren niet aanwezig. De Amerikaanse president Donald Trump had opdracht gegeven tot terugtrekking uit de gezondheidsorganisatie van de Verenigde Naties en de onderhandelingen over het pandemieakkoord na zijn aantreden in januari.

Toch hing de afwezigheid van de VS en Trumps dreiging om hoge tarieven op farmaceutische producten in te voeren als een schaduw over de gesprekken, wat fabrikanten en regeringen nerveuzer maakte. Maar uiteindelijk bereikten de landen consensus.

Velen zagen de goedkeuring van de tekst als een overwinning voor mondiale samenwerking. "In een tijd waarin multilateralisme onder druk staat, hebben de lidstaten van de WHO zich verenigd om te zeggen dat we de volgende pandemische dreiging op de enige mogelijke manier zullen verslaan: door samen te werken," zei de voormalige premier van Nieuw-Zeeland, Helen Clark, medevoorzitter van het Onafhankelijke Panel voor Pandemievoorbereiding en -respons.

Terwijl de felicitaties doorgingen tot in de vroege ochtend, benadrukte de vertegenwoordiger van Eswatini dat "terwijl we dit moment vieren, we niet op onze lauweren moeten rusten." "Het echte werk begint nu."