Begin 2025 vond een alarmerende ontwikkeling plaats: de gletsjers in de Hindu Kush Himalaya-regio begonnen in een versneld tempo te smelten.

Deze regio, die zich uitstrekt van centraal en oostelijk Afghanistan tot in het noordwesten van Pakistan en het zuidoosten van Tadzjikistan, herbergt het grootste ijsreservoir buiten Antarctica en het Noordpoolgebied. Echter, de regio warmt nu op met een snelheid die drie keer hoger ligt dan het wereldwijde gemiddelde.

De gevolgen voor Zuid-Aziatische landen zijn ernstig, aangezien zij al worstelen met stijgende temperaturen, aanhoudende armoede, werkloosheid en inkomensongelijkheid. Deze klimaatcrisis voltrekt zich ondanks de aanwezigheid van nationale klimaatkaders, zoals het Klimaatveranderingsbeleid van Sri Lanka en het Nationale Klimaatveranderingsbeleid van Pakistan.

De vraag blijft: wat moet de regio nog meer doen?

Een bekende klimaatcatastrofe dreigt

Ondanks het bestaan van klimaatbeleid blijven Zuid-Aziatische landen lijden onder de verwoestende gevolgen van de klimaatcrisis.

Bangladesh heeft bijvoorbeeld het Delta Plan 2100, dat gericht is op water- en voedselzekerheid. Nepal heeft zijn Nationaal Adaptatieplan, dat gemeenschappen moet beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering door binnenlandse planning te sturen, coördinatie te verbeteren en klimaatadaptatiemaatregelen op alle niveaus van de overheid en ecosystemen te implementeren. India, een van 's werelds grootste producenten van zonne-energie, heeft zich gecommitteerd aan het genereren van 300 gigawatt aan zonnecapaciteit tegen 2030.

Toch blijft geen enkel land gespaard.

Het smelten van de Hindu Kush-gletsjers in 2025 is slechts het meest recente teken van problemen. Andere rampen zijn onder meer de verwoestende overstromingen in Afghanistan in 2024, de overstromingen in Pakistan in 2022 die naar schatting 15,2 miljard dollar aan economische schade veroorzaakten, en de slopende hittegolven in India, waar de temperaturen in New Delhi opliepen tot 46 graden. Zelfs afgelegen steden zoals Phalodi in Rajasthan en metropolen zoals Dhaka leden, waarbij armere gemeenschappen onevenredig zwaar werden getroffen.

Zonder dringende actie zullen deze samenlevingen nog grotere verwoestingen ondergaan. Farwa Aamer, directeur van Zuid-Aziatische Initiatieven bij het Asia Society Policy Institute in Washington DC, vertelde aan TRT World: “Vrouwen, jongeren, kinderen, boeren en economisch en sociaal gemarginaliseerde groepen dragen de zwaarste lasten van de gevolgen van klimaatverandering. We zullen alleen maar een verdieping zien van economische en sociale ongelijkheden in een regio waar dit al een probleem is.”

Ze benadrukte verder dat een duurzame oplossing alleen kan worden gevonden door apolitieke klimaatcoöperatie, die vaak wordt “belemmerd door politieke spanningen”.

“Klimaatcoöperatie komt helaas vaak in het gedrang door gespannen politieke relaties, maar er is zeker ruimte om samen te werken en een meer coöperatieve en duurzame oplossing te vinden voor de klimaatproblemen van Zuid-Azië.”

Regionale allianties zoals het Initiatief voor multisectorale technische en economische samenwerking in de Baai van Bengalen (BIMSTEC) laten zien hoe gecoördineerde inspanningen op het gebied van klimaatverandering en rampenbeheer positieve resultaten kunnen opleveren.

In 2022 riep BIMSTEC de lidstaten op om nationale actieplannen te ontwikkelen gericht op biodiversiteitsbehoud, afvalbeheer en klimaatbeleid via wetgevende en regelgevende maatregelen—een aanpak die al effectief blijkt te zijn.

Economische prioriteiten versus klimaatactie

Om betekenisvolle vooruitgang te boeken, moeten Zuid-Aziatische regeringen erkennen dat er meerdere factoren een rol spelen. Hoewel het verminderen van koolstofemissies essentieel is, is het niet voldoende. Economische groei en industrialisatie blijven voorrang krijgen boven milieuzorgen, wat wijst op tegenstrijdige prioriteiten.

Anita Perera, milieueconoom voor Greenpeace Zuid-Azië, wees hierop als een belangrijke hindernis: “Binnen Zuid-Azië weerspiegelt de prioritering van kortetermijn economische winsten boven langetermijn klimaatbestendigheid—zoals ongecontroleerde industrialisatie, ontbossing en afhankelijkheid van fossiele brandstoffen—een vorm van beleidsmatige ontkenning.”

Ze daagde echter ook het idee uit dat Zuid-Aziatische landen geen inspanningen leveren ondanks hun beperkte capaciteiten. Ze benadrukte Bhutan als een voorbeeldland, dat koolstofneutraliteit bevordert, zich inzet om 70 procent van het bosareaal te behouden en tegelijkertijd prioriteit geeft aan hernieuwbare energie en waterkracht.

“Niet alle nationale beleidsmaatregelen in Zuid-Aziatische landen zijn ontoereikend als het gaat om het aanpakken van klimaatverandering,” legde Perera uit aan TRT World. “De regio staat voor aanzienlijke uitdagingen vanwege haar kwetsbaarheid voor klimaateffecten, beperkte middelen en ontwikkelingsprioriteiten, maar sommige landen hebben opmerkelijke vooruitgang geboekt bij de uitvoering van klimaatbeleid.”

Hoewel er in landen zoals Bhutan opmerkelijke vooruitgang is geboekt, blijft de regio onvoorbereid op de sociaaleconomische gevolgen van klimaatverandering, waaronder de verplaatsing van gemeenschappen, wijdverspreide werkloosheid en een dreigende krimp van het BBP van de regio in de komende jaren.

Oplossingen van onderop voor echte verandering

Om toezeggingen om te zetten in tastbare resultaten, moeten Zuid-Aziatische landen innovatieve, op de gemeenschap gerichte benaderingen aannemen. Het vergroten van bewustzijn en het bevorderen van klimaatkennis in plattelandsgebieden zal cruciaal zijn om klimaatbestendigheid op te bouwen.

Zakir Hossain, een analist op het gebied van klimaatfinanciering, waarschuwt dat klimaatgerelateerde verplaatsing tegen 2050 meer dan 40 miljoen Zuid-Aziaten kan treffen. Hij pleit voor een bottom-up aanpak: “Klimaatfinanciering moet worden gedecentraliseerd, zodat ten minste 50 procent van de klimaatadaptatiefondsen lokale gemeenschappen bereikt. Daarnaast kan het verplicht maken van klimaatonderwijs in nationale curricula gemeenschappen in staat stellen klimaatbestendige praktijken te omarmen.”

Politieke wil

Maar politieke instabiliteit en economische beperkingen blijven Zuid-Azië’s klimaatrespons belemmeren. De hindoe-nationalistische BJP-regering van India heeft milieutoezeggingen gedaan, maar blijft sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen, terwijl de diepe politieke polarisatie in Pakistan consistent klimaatbeleid verhindert.

Hetzelfde probleem doet zich voor in Bangladesh. Ondanks dat het Nationaal Adaptatieplan van het land door de Verenigde Naties wordt erkend als een model voor klimaatbestendigheid, blijft het land extreme hittegolven ervaren, wat zwakheden in milieubeheer en beleidsvorming blootlegt. Ondertussen staat Afghanistan voor nog grotere obstakels, aangezien financiële beperkingen het moeilijk maken om middelen toe te wijzen aan klimaatinitiatieven.

Nepal, de Malediven en Bhutan vertrouwen daarentegen op geleidelijke binnenlandse inspanningen zoals koolstofneutraliteit en herbebossing, maar blijven zeer kwetsbaar voor klimaatverandering. Sri Lanka worstelt ondertussen om economische herstelmaatregelen in evenwicht te brengen met groene initiatieven, aangezien klimaatbestendigheid een prioriteit blijft voor president Anura Kumara Dissanayake.

De kloof overbruggen

De belangrijkste uitdaging ligt in het vertalen van Zuid-Azië’s klimaatbeleid naar betekenisvolle actie op lokaal niveau.

Een veelzijdige aanpak is nodig—een die tastbare voordelen oplevert voor lokale gemeenschappen, zoals de kustvissers van Sri Lanka, die lijden onder afnemende visbestanden door opwarming van de zee, of de bewoners van de Sundarbans in Bangladesh, waar stijgend water hele eilanden opslokt.

Zonder creatieve en beslissende actie dienen de smeltende Hindu Kush-gletsjers in 2025 als een waarschuwing voor nog grotere klimaatcatastrofes die in het verschiet liggen.