İtaliyalılar 8-9 iyun tarixlərində - iki gün ərzində keçirilən referendumlarda səs verirlər. Bu referendumlar İtaliyada doğulan, lakin valideynləri əcnəbi olan uşaqların vətəndaşlıq əldə etməsini asanlaşdırmaq və işçilərə bir çox hüquqlar verməyi nəzərdə tutur. Lakin ictimaiyyətin bu mövzuda kifayət qədər məlumatlı olmaması, seçici iştirakının azlığı səsvermənin etibarsız qalması riskini artırır.
Vətəndaşlıq qanunundakı dəyişiklikləri dəstəkləyənlər bildirirlər ki, bu, İtaliyada doğulan və Avropa İttifaqına üzv olmayan valideynlərin övladlarının artıq özləri üçün mənimsədikləri mədəniyyətə daha yaxşı inteqrasiya olunmasına kömək edəcək.
Tunuslu valideynlərdən Milanda doğulan İtaliya müğənnisi Qali (Ghali) onlayn paylaşımında insanları səsverməyə çağırıb və deyib ki, əgər seçicilər 50 faizdən aşağı olarsa, referendum uğursuz sayılacaq.
“Mən İtaliyada doğulmuşam, burada yaşamışam, amma vətəndaşlığımı yalnız 18 yaşımda ala bildim. Hamını vətəndaşlıq üçün yaşayış müddətinin 10 ildən 5-ə endirilməsi üçün lehinə səs verməyə çağırıram”, - deyə Qali bildirib.
Əgər yeni qaydalar qəbul edilərsə, bu, təxminən 2,5 milyon əcnəbi vətəndaşa aid ola bilər.
Referendumlar İtaliyanın əsas həmkarlar ittifaqları və solçu müxalifət partiyaları tərəfindən təklif edilib.
Baş nazir Corciya Meloni (Giorgia Meloni) seçki məntəqəsinə gedəcəyini, lakin səs verməyəcəyini bildirib. Bu addım solçular tərəfindən “antidemokratik” adlanaraq tənqid edilib.
İctimai müzakirələrin olmaması
Dəyişikliyi dəstəkləyənlər bildirirlər ki, bu islahat İtaliyanın vətəndaşlıq qanununu bir çox digər Avropa ölkələrinin qanunlarına uyğunlaşdıracaq, uzunmüddətli sakinlər üçün daha böyük sosial inteqrasiyanı təşviq edəcək. Bu, həmçinin mülki və siyasi hüquqlara, məsələn, seçki hüququna, dövlət işlərinə uyğunluğa və Aİ daxilində sərbəst hərəkət haqqına daha sürətli çıxışa səbəb olacaq.
Fəallar və müxalifət partiyaları bu tədbirlər barədə ictimai müzakirələrin olmamasını tənqid edərək mərkəz-sağ koalisiyanı immiqrantlar və işçilərə birbaşa təsir edən həssas məsələlərə marağı azaltmağa çalışmaqda təqsirləndiriblər.
2025-ci ilin may ayında İtaliyanın AGCOM rabitə orqanı RAİ dövlət televiziyası və digər yayımcılardan “adekvat və balanslı əhatə təmin etmədikləri” üçün şikayət edib.
Digər referendum isə əmək islahatları tələb edir, işçilərin rahatlıqla işdən çıxarılmasını çətinləşdirir, kiçik müəssisələr tərəfindən işdən çıxarılanlara kompensasiyanı artırır, qısası, 10 il əvvəl mərkəz-solçu hökumət tərəfindən qəbul edilmiş qanunun ləğvini istəyir. Bu, həm də təhlükəsizlik məsələsini əhatə edir: iş yerində xəsarətlər üçün həm podratçılar, həm də subpodratçılar üçün birgə məsuliyyəti bərpa edir.
Çoxu səsverməyə gedə bilməyəcək
May ayının ortalarında dərc olunan rəy sorğuları göstərir ki, italiyalıların yalnız 46 faizi referendumlardan xəbərdardır.
İtaliyada məktəb tətilinin ilk həftə sonuna planlaşdırılan səsvermə üçün iştirak proqnozları daha zəifdir: təxminən 50 milyon seçicinin yalnız 35 faizi iştirak edə biləcək ki, bu da tələb olunan kvorumdan xeyli aşağıdır.
Analitiklər hesab edir ki, mərkəz-solçu müxalifət referendum uğursuz olsa belə, əgər iştirak 2022-ci il ümumi seçkilərində qalib gələn mərkəz-sağ koalisiyanı dəstəkləyən 12,3 milyon seçicini keçərsə, qələbə çala bilər.
