Dünyanın bir çox hərbi ekspertləri, gələcək münaqişələrdə üstünlük əldə etmək məqsədilə Çin istehsalı Pakistan döyüş təyyarələri ilə Fransa istehsalı Hindistanın Rafale qırıcıları arasında baş verən hava döyüşlərini diqqətlə izləyirlər.

Çərşənbə günü iki amerikalı rəsmi, Çin istehsalı Pakistan döyüş təyyarələrinin ən azı iki Hindistan hərbi təyyarəsini vurduğunu təsdiqləyib. Bu hadisə, Pekinin qabaqcıl döyüş təyyarələri üçün mühüm bir dönüş nöqtəsi ola bilər.

Pakistan isə təxminən 30 Pakistan və 70 Hindistan döyüş təyyarəsinin iştirak etdiyi qarşıdurma zamanı, üç Rafale təyyarəsi də daxil olmaqla, ən azı beş Hindistan təyyarəsini vurduğunu iddia edib.

Hava döyüşləri, orduların pilotlarının, döyüş təyyarələrinin və raketlərin real döyüş şəraitindəki performansını izləmək və bu məlumatlardan öz hava qüvvələrini döyüşə hazırlamaq məqsədilə nadir fürsət yaradır.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, qabaqcıl silahlardan canlı istifadə, dünya miqyasında, o cümlədən Tayvan və ya daha geniş Asiya-Sakit Okean bölgəsində mümkün münaqişələrə hazırlıq görən Çin və ABŞ tərəfindən diqqətlə təhlil ediləcək.

Adının açıqlanmasını istəməyən ABŞ rəsmisi Reuters agentliyinə bildirib ki, Pakistan Hindistan döyüş təyyarələrinə qarşı yer-hava raketləri atmaq üçün Çin istehsalı J-10 qırıcılarından istifadə edir.

Sosial mediada yayılan paylaşımlar, Çinin PL-15 hava-hava raketinin Avropanın MBDA qrupu tərəfindən istehsal olunan radarla idarə olunan "Meteor" raketinə qarşı performansına diqqət çəkir. Lakin, bu silahların istifadəsinə dair heç bir rəsmi təsdiq yoxdur.

Beynəlxalq Strateji Araşdırmalar İnstitutunun hərbi aviasiya və kosmos üzrə baş elmi işçisi Duqlas Barri bildirib: “Çin, ABŞ və bəzi Avropa ölkələrindəki hava müharibəsi icmaları, taktika, texnika, prosedurlar, hansı silah dəstinin istifadə edildiyi, nəyin işlədiyi və nəyin yaramadığı haqqında mümkün qədər çox məlumat əldə etməyə çalışacaq. Qərb, Çinin ən qabaqcıl silahına qarşı şübhəsiz ki, ən müasir silaha sahibdir.”

Barrie əlavə edib ki, fransızlar və amerikalılar Hindistandan oxşar kəşfiyyat məlumatları almağa ümid edirlər.

"PL-15 böyük bir problemdir. Bu, ABŞ ordusunun çox maraqlandığı bir məsələdir," – deyə müdafiə sənayesinin rəhbəri qeyd edib.

Pilotların təlimi diqqət mərkəzindədir

Rafale istehsalçısı olan Dassault Aviation şərh verməkdən imtina edib.

Qərb analitikləri və sənaye mənbələri bildirib ki, "Meteor" raketinin nəql edilib-edilməməsi və pilotların aldığı təlimin növü və miqdarı kimi əsas detallar hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır.

Analitiklər vurğulayıblar ki, silah şirkətləri də texniki göstəriciləri əməliyyat amillərindən ayırmaqda çətinlik yaşaya bilər.

Müdafiə eksperti və Capital Alpha Partners-ın nümayəndəsi Bayron Kallan deyib: "Nəyin işlədiyini və nəyin yaramadığına dair yoxlamalar olacaq."

ABŞ-ın silah şirkətləri, məhsulların Ukraynadakı müharibədə necə fəaliyyət göstərdiyi barədə mütəmadi məlumat alır.

"Beləliklə, Hindistan Avropa təchizatçıları ilə, Pakistan isə Çinlə yəqin ki, eyni məlumatları paylaşırlar. Əgər PL-15 reklam edildiyi kimi və ya gözləniləndən daha yaxşı çıxış edərsə, çinlilər bunu bilmək istəyəcəklər," – deyə Bayron Kallan qeyd edib.

"Meteor" raketindən istifadə edən Qərb ölkələrindən bir müdafiə sənayesi mənbəsi bildirib ki, internetdə yayılan görüntülər hədəfini vura bilməyən raketi əks etdirir.

Pakistanın PL-15-in yerli versiyasına və ya 2021-ci ildə ictimaiyyətə açıqlanan daha aşağı mənzilli ixrac versiyasına malik olduğuna dair ziddiyyətli məlumatlar mövcuddur.

Raket haqqında ətraflı yazılar yazan Barri Pakistanın ixrac versiyasına sahib olduğuna inandığını söyləyib.

‘‘PL-15’’ ‘‘Meteor’’a qarşı

Qərb sənayesi raketlə işləyən "PL-15"in hava ilə nəfəs alan "Meteor" raketindən daha uzun mənzilli olduğu iddialarını rədd edib, lakin bu raketin imkanlarının “gözləniləndən daha geniş ola biləcəyini” etiraf edib.

"Meteor" raketinin dəqiq diapazonu rəsmi olaraq açıqlanmayıb. Mənbə bildirib ki, hazırda hər hansı qəti mühakimə yürütmək mümkün deyil. Biz bu barədə çox az şey bilirik.

"PL-15"in mənzili və performansı uzun illərdir Qərbin maraq dairəsindədir. Onun meydana çıxması, Çinin artıq Sovet dövrünə aid texnologiyadan asılılığını aşdığını göstərən bir sıra əlamətlərdən biri kimi qiymətləndirilir.

Amerika Birləşmiş Ştatları isə "Lockheed Martin" şirkəti vasitəsilə AIM-260 adlı Birgə Qabaqcıl Taktik Raket üzərində işləyir. Bu raket, qismən "PL-15"ə və onun vizual müşahidə diapazonundan kənarda hərəkət imkanlarına cavab olaraq inkişaf etdirilir.

Avropa ölkələri "Meteor" raketi üçün orta ömür təkmilləşdirmələrini araşdırır. Mütəxəssis Janesin bildirdiyinə görə, bu təkmilləşdirmələrə raketin təkan sistemi və bələdçilik texnologiyaları daxil ola bilər, lakin analitiklər bu sahədə irəliləyişlərin yavaş getdiyini qeyd edirlər.

Mart ayında ABŞ Prezidenti Donald Tramp "Boeing" şirkəti ilə ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri üçün indiyədək hazırlanmış ən müasir qırıcı təyyarənin istehsalına dair müqavilə imzalayıb. Bu təyyarənin çox güman ki, gizli texnologiyalara, qabaqcıl sensorlara və ən müasir mühərriklərə malik olacağı gözlənilir.