Xilasetmə qrupları bu gün Əfqanıstanın şərqində 900-dən çox insanın ölümünə səbəb olan zəlzələ nəticəsində dağılmış evlərin arasında sağ qalanların axtarışını davam etdirir.
Sentyabrın 1-də gecə yarısı Pakistan sərhədinə yaxın dağlıq bölgələrdə ucqar yaşayış məntəqələrində təsirli olan 6,0 bal gücündə zəlzələdən sonra ən azı beş yeraltı təkan baş verib.
"Əməliyyatlar gecə boyu davam etdi. Ucqar kəndlərdə hələ də xəstəxanaya təxliyə edilməli olan yaralılar var", -deyə Kunar Vilayəti Fəlakətlərə Nəzarət İdarəsinin rəhbəri Ehsanullah Ehsan bildirib.
Kənd sakinləri də xilasetmə işlərinə qoşularaq, sıldırım dərələrdə tikilmiş sadə palçıq və daş evlərin dağıntılarını əl ilə təmizləyiblər.
26 yaşlı Obaidullah Stoman dostunu axtarmaq üçün Vadir kəndinə gedən zaman dağıntının miqyasından heyrətə gəlib. Stoman "Onu burada axtarıram, amma görə bilmədim. Buradakı şəraiti görmək mənim üçün çox çətin idi. Yalnız dağıntılar qaldı" deyib.
Aralarında uşaqların da olduğu qurbanlar kəndlilər tərəfindən ağ kəfənə bükülərək dualarla dəfn edilib.
Təcili yardım
BMT-nin Miqrasiya Agentliyi bildirib ki, yolların bağlanması səbəbindən ən çox zərər çəkmiş bəzi kəndlərə hələ də giriş mümkün deyil.
Birləşmiş Ştatların Geoloji Xidmətinin (USGS) məlumatına görə, zəlzələnin episentri Cəlalabaddan təxminən 27 kilometr (17 mil) aralıda olub. Agentlik zəlzələnin səkkiz kilometr dərinlikdə baş verdiyini bildirib.
Onilliklər boyu davam edən münaqişələrdən sonra dünyanın ən yoxsul ölkələrindən biri olan Əfqanıstan uzun sürən humanitar böhranla və son illərdə Pakistan və İrandan məcburi şəkildə milyonlarla əfqanın geri qayıtması problemi ilə üzləşib.
ABŞ 2021-ci ildə Əfqanıstanı tərk etdikdən sonra Əfqanıstana xarici yardım kəskin şəkildə kəsildi və bu ölkənin onsuz da zəif olan fəlakətlərə cavab vermə qabiliyyətini daha da zəiflətdi.
BMT-nin Baş Katibi Antonio Quterreş ehtiyacları sürətlə qiymətləndirmək, təcili yardım göstərmək və əlavə dəstəyi səfərbər etməyə hazır olmaq üçün səlahiyyətlilərlə işlədiklərini bildirib. O, ilkin olaraq 5 milyon dollar yardım elan edib.
Qorxu və gərginlik
Müvəqqəti hökumət rəsmiləri sentyabrın 1-də Kunar, Nanqarhar və Laqman əyalətlərində baş verən zəlzələdə ən azı 900 nəfərin öldüyünü, 3000 nəfərin yaralandığını bildirib.
Əfqanların əksəriyyəti dağılma riski yüksək olan palçıqdan tikilmiş alçaq mərtəbəli binalarda yaşayır. İnsanların evlərdə yaşadığını nəzərə alsaq, dayaz zəlzələlər daha çox ziyan vura bilər.
Zəlzələdən zərər çəkmiş kəndlərdə yaşayanların çoxu son illərdə İran və Pakistandan Əfqanıstana qayıdan dörd milyondan çox insan arasındadır.
Nurqalda kənd təsərrüfatı idarəsində çalışan İjaz Ulhaq Yaad "Böyük qorxu və gərginlik var. Uşaqlar və qadınlar qışqırırdılar. Biz həyatımızda heç vaxt belə bir şey yaşamamışıq" deyib.
Əfqanıstan xüsusilə Avrasiya və Hindistan tektonik plitələrinin qovşağının yaxınlığında, Hindukuş dağ silsiləsində tez-tez zəlzələlərlə sarsılır.
Qərbi Herat əyalətində 2023-cü ilin oktyabrında baş verən 6,3 bal gücündə zəlzələ nəticəsində 1500-dən çox insan həlak olub, 63 mindən çox evə ziyan dəyib və ya dağılıb.
2022-ci ilin iyununda isə şərqdəki Paktika əyalətində 5,9 bal gücündə zəlzələ baş vermiş, 1000-dən çox insan həlak olub, on minlərlə insan evsiz qalıb.
