De verkiezing van Joseph Aoun als president van Libanon en zijn keuze voor premier Nawaf Salam markeren een afname van de invloed van Hezbollah, de sjiitische gewapende groepering die lange tijd een onevenredige invloed had op de samenleving en politiek van het land.

Deze ontwikkelingen in Libanon komen op een moment dat Hezbollah, gesteund door Iran, een existentiële crisis doormaakt na de Israëlische moord op haar langdurige leider Hasan Nasrallah en de demoraliserende pager-aanval op duizenden van haar strijders.

De verkiezing van Aoun vult een positie in die sinds 2022 vacant was vanwege een gebrek aan parlementaire consensus. Dit toont de bereidheid van de belangrijkste politieke figuren in het land om de regels te buigen voor het grotere goed.

Hoewel een legerleider volgens de Libanese grondwet geen president mag worden, heeft de politieke elite van het land de legitimiteit van Aoun om de hoogste positie te bekleden niet in twijfel getrokken, aldus Tuba Yildiz, een expert op het gebied van Libanese geschiedenis en religieuze facties.

De nieuwgekozen president, die sinds 2017 leiding gaf aan de gefragmenteerde officiële strijdkrachten van het land, onderhoudt goede relaties met voormalige koloniale machten zoals de VS en Frankrijk, evenals met Saoedi-Arabië.

Aoun is een Maronitische christen, net als zijn voorgangers in het factiegebonden politieke systeem van Libanon. Maar volgens Yildiz zijn er duidelijke verschillen tussen hem en zijn voorgangers.

Aoun’s afstand tot Hezbollah en haar bondgenoten onderscheidt hem van andere presidenten zoals Michel Aoun, die nauwe banden had met zowel de sjiitische groepering als het regime van de afgezette Syrische leider Bashar al-Assad.

Overigens zijn Michel Aoun en Joseph Aoun niet aan elkaar verwant, ondanks hun gedeelde achternaam.

Yildiz stelt dat de val van het Assad-regime, een trouwe bondgenoot van Iran en Hezbollah, ook heeft bijgedragen aan de verkiezing van de legerleider tot president.

“Het is algemeen bekend dat de meeste presidenten die sinds de burgeroorlog in Libanon zijn gekozen, dit deden met goedkeuring van Syrië onder de Baath-partij,” vertelt Yildiz aan TRT World.

Suleiman Frangieh, een andere prominente Maronitische politieke figuur gesteund door Hezbollah, trok zijn kandidatuur op het laatste moment in en kondigde zijn steun aan voor Aoun.

Dit toont volgens haar de afnemende invloed van Hezbollah op de presidentsverkiezingen.

Hoewel door Hezbollah gesteunde parlementsleden niet deelnamen aan de eerste ronde van de presidentsverkiezingen om Aoun te laten zien dat hij hun steun nodig had, stemden ze in de tweede ronde wel voor hem.

Dit werd ingegeven door het besef van Hezbollah dat “pogingen om de verkiezing van Joseph Aoun te voorkomen een vergeefse poging zouden zijn” vanwege de veranderde politieke realiteit, aldus Yildiz.

Ghoncheh Tazmini, een Iraans-Canadese politiek analist, zegt ook dat de verkiezing van Aoun een teken is van de “afnemende invloed” van de door Iran geleide As van Verzet.

Hezbollah, het voormalige Assad-regime van Syrië, Iraakse sjiitische groeperingen, de Houthi’s in Jemen en Hamas maken deel uit van dit verzet.

“Na meer dan twee decennia de Libanese politiek te hebben gedomineerd, heeft de groep aanzienlijke verliezen geleden in haar 14 maanden durende conflict met Israël – de dood van belangrijke figuren en de verzwakking van haar regionale bondgenoot Assad, die de overdracht van Iraanse wapens faciliteerde,” vertelt Tazmini aan TRT World.

Sectarische politiek

Hoewel Aoun geen echte politieke ervaring heeft, ziet Yildiz dit als een voordeel voor hem en het land, omdat hij geen banden heeft met facties in het parlement, dat al lange tijd verdeeld is langs sektarische lijnen tussen christenen, soennitische en sjiitische moslims.

Maar ze waarschuwt ook dat het moeilijk zal zijn voor hem om serieuze doorbraken te realiseren op economisch en militair gebied, zoals het ontmantelen van de militaire aanwezigheid van Hezbollah, in een politiek systeem dat al lang “geblokkeerd” is, een verwijzing naar de “geïnstitutionaliseerde sektarische structuur” van het land, een model van confessionalisme gebaseerd op religieuze affiliaties en sektarische lijnen.

Libanon, met iets meer dan vijf miljoen inwoners, heeft grote christelijke, soennitische en sjiitische moslimpopulaties naast de Druzen, een etnisch-religieuze groep. Het politieke systeem van het land is gebaseerd op de vertegenwoordiging van deze religieuze groepen, die hun eigen partijen hebben in plaats van nationale partijen.

In Libanon is de president altijd een Maronitische christen, de premier een soennitische moslim en de parlementsvoorzitter een sjiitische moslim. Het parlement is ook een toneel van verdeelde sektarische krachten, die zich hebben verbonden met verschillende buitenlandse machten.

Over het algemeen hebben Saoedi-Arabië en andere Golfstaten traditioneel veel invloed op de soennitische facties van Libanon, terwijl Iran de sjiitische groepen van het land steunt. Christelijke groepen hebben langdurige banden met westerse machten.

Maar het gecompliceerde politieke landschap van het land heeft ook vreemde allianties gekend. Zo vormde voormalig president Michel Aoun een werkrelatie met Iran, een sjiitisch moslimland, terwijl de huidige president goede banden heeft met de Saoedi’s, een soennitische moslimdynastie.

Tazmini is van mening dat Aoun, gezien de situatie die hij heeft geërfd, “voor immense uitdagingen staat.”

Hoewel hij is afgestemd op de regionale belangen van de VS en Saoedi-Arabië, is zijn platform “gebaseerd op de ontmoedigende taak om een nieuwe regering te vormen binnen het complexe sektarische machtssysteem van Libanon,” zegt ze.

Het zal ook een moeilijke taak zijn om “een zesjarige economische achteruitgang te keren te midden van diepe politieke verdeeldheid en een laag publiek vertrouwen,” voegt ze eraan toe.

Yildiz waarschuwt echter om Hezbollah niet volledig af te schrijven.

“Het is een politieke partij die de sjiitische gemeenschap in het land vertegenwoordigt... Daarom, als het nieuwe leiderschap een inclusieve politiek wil nastreven..., moeten ze tot op zekere hoogte goede relaties onderhouden met Hezbollah,” voegt ze eraan toe.

Tazmini deelt een vergelijkbare mening als Yildiz.

“Hezbollah is diep geworteld in het sociale en politieke weefsel van Libanon, waardoor het onmogelijk is om de groep te isoleren of te neutraliseren,” zegt ze.

Populaire nieuwe premier

Ondanks de gecompliceerde politieke structuur van Libanon heeft de aangewezen premier Salam, de voormalige hoofdrechter van het Internationaal Gerechtshof, dat veel aandacht heeft getrokken met zijn recente beslissingen over Israël’s brute campagne in Gaza, zowel internationale als lokale geloofsbrieven voor bekwaamheid en eerlijkheid.

Salam, die uit een prominente soennitische familie komt, was in 2022 kandidaat voor de functie van premier, maar Mikati werd destijds gekozen vanwege de invloed van Hezbollah, zegt Yildiz.

Zijn diplomatieke geloofsbrieven kunnen Libanon, een land waar buitenlandse inmenging al decennia lang veel invloed heeft, helpen om zijn politieke crises te overwinnen.

Salam heeft gesproken over het monopolie van de staat op het dragen van wapens, en beloofd “de autoriteit van de Libanese staat over het hele grondgebied uit te breiden” en “serieus te werken aan de volledige implementatie van VN-resolutie 1701,” die oproept tot de terugtrekking van Hezbollah uit Zuid-Libanon.