EU-commissaris voor Crisisbeheer Hadja Lahbib heeft haar oproep tot een snelle erkenning van Palestina hernieuwd. Volgens haar moet de Europese Unie “nu handelen, vóór er sprake is van een postume erkenning”. Daarmee doelt ze op het gevaar dat de internationale gemeenschap pas na nog meer verwoesting en slachtoffers tot erkenning overgaat.

In interviews met onder meer Terzake en VRT Nieuws benadrukte Lahbib dat de EU dringend werk moet maken van een tweestatenoplossing. “Het mag geen lege slogan blijven. We moeten hier zo snel mogelijk mee aan de slag,” zei ze. De voormalige Belgische minister van Buitenlandse Zaken, die nu verantwoordelijk is voor humanitaire hulp binnen de Europese Commissie, gaf aan dat zij nauw betrokken is bij gesprekken op EU-niveau over het conflict.

Lahbib sprak zich ook uit over de aanhoudende mensenrechtenschendingen in Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Hoewel ze de juridische kwalificatie van “genocide” aan internationale rechtbanken wil overlaten, stelde ze dat er onmiskenbaar sprake is van ernstige schendingen van het humanitair recht. Haar uitspraken volgen op de komst van de eerste hulpkonvooien in Gaza, waarvan ze het belang onderstreepte, maar waartegenover ze waarschuwde dat de humanitaire situatie “dramatisch” blijft.

Kritiek op verdeeld Europa

De oproep van Lahbib komt op een moment dat de Europese Commissie overweegt om het vrijhandelsakkoord met Israël op te schorten en sancties te treffen tegen extremistische Israëlische ministers. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kondigde woensdag in haar State of the Union-toespraak aan dat ze deze stappen wil zetten naar aanleiding van de uitbreiding van illegale nederzettingen in de bezette Westelijke Jordaanoever en het aanzetten tot geweld door leden van de Israëlische regering.

Von der Leyen noemde de Europese verdeeldheid over de kwestie “pijnlijk” en stelde dat de steun aan Israël — met uitzondering van middelen voor het maatschappelijk middenveld en het Yad Vashem Holocaustcentrum — tijdelijk kan worden stopgezet. Die maatregelen moeten echter nog worden goedgekeurd door de 27 lidstaten en het Europees Parlement.

Opvallend is dat von der Leyen, ondanks haar scherpe toon, de erkenning van een Palestijnse staat niet noemde. Lahbib gaat daarmee dus verder dan de lijn van de Commissie en ook verder dan die van haar eigen partij MR, waarvan voorzitter Georges-Louis Bouchez terughoudend is om sancties tegen Israël te steunen. Zijn houding droeg eerder bij aan de moeizame Belgische regeringsonderhandelingen over een gemeenschappelijk standpunt inzake Gaza. Lahbib zelf weigerde daarop in te gaan en noemde het “kinderachtig om een humanitaire crisis te gebruiken voor politieke spelletjes.”

Lahbib pleit al langer voor een hardere Europese koers tegenover Israël. Als Belgisch minister van Buitenlandse Zaken drong ze in 2023 al aan op EU-inreisverboden voor extremistische Israëlische kolonisten en steunde ze een VN-resolutie die het Internationaal Gerechtshof vroeg om de wettelijkheid van de Israëlische bezetting van Palestijnse gebieden te onderzoeken. Ook sprak ze zich toen al uit voor stappen richting erkenning van Palestina — maanden vóór het huidige conflict escaleerde in oktober 2023.

Druk op EU neemt toe

De druk op de EU om op te treden is de voorbije maanden sterk toegenomen. Terwijl Israël zijn offensief op Gaza-stad voorbereidt en honderdduizenden mensen daar nog steeds in hongersnood verkeren, zwelt de kritiek op de Europese traagheid verder aan. Amnesty International-secretaris-generaal Agnès Callamard noemde de voorstellen van von der Leyen “beschamend laat” en riep vooral Duitsland en Italië op om eventuele sancties niet te blokkeren.

De oorlog, die door veel mensenrechtenorganisaties inmiddels als genocidaal wordt bestempeld, heeft in heel Europa tot massale protesten geleid. Binnen de EU zijn de lidstaten sterk verdeeld: Spanje, Nederland en Ierland profileren zich als uitgesproken critici van Israël, terwijl Duitsland, Oostenrijk, Hongarije en Tsjechië het land blijven verdedigen — waarbij Duitsland zelfs Israëls op één na grootste wapenleverancier is, na de Verenigde Staten.

“De Europese Unie moet eindelijk één stem vinden over Gaza,” besloot Lahbib. “En dat begint met de erkenning van Palestina.”