Puna e restaurimit vazhdon në muret e periudhës së vonë Hitite në kodrën Arslantepe, një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s 7.000-vjeçar në provincën lindore të Malatyas në Türkiye, të cilat u dëmtuan gjatë tërmeteve shkatërruese të vitit 2023.
Pas tërmeteve, muret u dëmtuan, tha Francesca Balossi Restelli, udhëheqëse e ekipit të gërmimeve, për Anadolu, duke shtuar: “Nuk kishim zgjedhje tjetër veçse ta fillonim punën e restaurimit.”
Ajo shpjegoi se vitin e kaluar u hodhën themele prej guri, ndërsa këtë vit po restaurohen seksione të murit me tulla balte të reja, duke përdorur teknika tradicionale që përputhen me ndërtimin origjinal.
Restelli foli edhe për punimet arkeologjike, të cilat kanë filluar rreth tre javë më parë dhe po vazhdojnë në pjesët veriore, perëndimore dhe jugore të kodrës.
Ajo tha se aktualisht ekipi po punon në shtresat që datojnë nga periudha e vonë Hitite në pjesën veriore, duke shtuar: “Po gërmojmë një ndërtesë publike të madhe që daton rreth vitit 1000 p.e.s.” Ndërtesa ka mure të trasha prej tullash balte të mbuluara me suva të bardhë dhe është ruajtur në gjendje të jashtëzakonshme.
Ajo shtoi se gërmimet kanë arritur më shumë se një metër thellësi brenda ndërtesës, por nuk është arritur ende dyshemeja. Prania e një toke të pastër dhe pak enësh prej balte sugjeron se ndërtesa mund të jetë mbushur qëllimisht në atë kohë – një zbulim i rëndësishëm, por ende i paqartë plotësisht.
Në zonën perëndimore, ajo tha se po punohet në shtresa që i përkasin periudhës së vonë të Kalkolitit të dytë. “Këtu po arrijmë në disa nga shtresat më të hershme të Arslantepes. Po zbulojmë shtëpi të vogla prej tullash balte me oborre dhe me dy dhoma. Ka një sasi të madhe enësh qeramike në këtë zonë.”
Restelli theksoi gjithashtu se gërmimet në pjesën jugore të kodrës po synojnë shtresat e epokës së hershme të bronzit. Ajo tha se janë zbuluar shtëpi dhe objekte të ndryshme, përfshirë një vatër, dhe se pavarësisht dëmtimeve për shkak të afërsisë me sipërfaqen, qeramika dhe materiale të tjera ndihmojnë në datimin e tyre rreth vitit 1800 p.e.s.
Kryeqytet në periudhën e vonë Hitite
Duke theksuar rëndësinë historike të Arslantepes, Restelli tha se në periudhën e vonë Hitite, vendbanimi shërbente si kryeqytet.
“Mbreti i Melid jetonte këtu dhe, si në qytetet e tjera Hitite, ata ndërtuan një mur rreth zonës ku jetonin mbreti dhe administratorët. Porta e këtij muri ishte në verii, nga lumi Eufrat, pasi aty ndodhej kufiri i mbretërisë,” tha ajo.
Ajo shtoi se muret mbrojtëse të kuqe prej tullash balte, të zbuluara gjatë sezoneve të mëparshme të gërmimeve, gjithashtu datojnë nga periudha e vonë Hitite dhe ishin pjesë e mbrojtjes së jashtme të qytetit.
