Zweden biedt een fors bedrag van 34.000 Amerikaanse dollar per immigrantengezin om terug te keren naar hun thuisland. Dit is een van de vele tactieken die sommige westerse landen toepassen om het aantal asielzoekers terug te dringen.

Het nieuwe Zweedse beleid, dat in 2026 van kracht gaat, betekent een aanzienlijke verhoging ten opzichte van de huidige subsidie ​​van maximaal $ 970 per volwassene en $ 485 per kind.

Tijdens een persconferentie op 12 september beschreef de Zweedse minister van Migratie, Johan Forssell, het nieuwe beleid als een “paradigmaverschuiving” in het Scandinavische land dat in 2015 zijn grenzen opende voor 162.877 asielzoekers, voornamelijk van Syrische, Afghaanse en Iraakse afkomst, als een “humanitaire supermacht”.

Het subsidiesysteem, dat in 1984 werd ingevoerd, was bedoeld om immigranten financieel te stimuleren om vrijwillig terug te keren naar hun thuisland. Toch maakte vorig jaar slechts één persoon gebruik van het bestaande aanbod, aldus Forssell.

Als meer mensen op de hoogte waren van de subsidie ​​en de omvang ervan werd vergroot, zouden waarschijnlijk meer mensen het aanbod accepteren, vertelde Ludvig Aspling van de Sweden Democrats aan verslaggevers.

Nadat Ulf Kristersson in 2022 aan de macht kwam, beloofde hij als eerste premier in de Zweedse geschiedenis, die op de extreemrechtse Zweedse Democraten kon rekenen, strengere maatregelen te nemen tegen immigratie en criminaliteit.

De stap van Zweden past in een bredere trend die in buurlanden wordt waargenomen, waar ook hun migratiebeleid aanzienlijk is aangescherpt.

Denemarken

Hoewel Denemarken wordt geleid door een coalitieregering onder leiding van een centrumlinkse partij, hanteert het land een van de meest restrictieve beleidsmaatregelen en een gepolariseerde retoriek rond immigratie in de Europese Unie.

In 2010 begon de Deense overheid buurten met een laag inkomen en een overwegend minderheidsgroep aan te duiden als 'getto's'. Vanwege de denigrerende connotatie werd deze term later veranderd in 'parallelle samenlevingen'.

Onder ‘getto’s’ vallen gebieden waar het aandeel immigranten en afstammelingen uit niet-westerse landen meer dan 50 procent bedroeg.

In 2018 heeft Denemarken wetten aangenomen onder het 'Ghettopakket', die erop gericht zijn om de non-profit gezinshuisvesting in deze gebieden tegen 2030 terug te dringen tot 40 procent.

Onder het ‘Ghettopakket’ heeft de Deense regering de sloop van huizen in arme, overwegend islamitische buurten toegestaan ​​om het karakter ervan te veranderen.

De woonblokken werden verkocht aan particuliere investeerders, die ze ombouwden tot luxe appartementen. Dit was onderdeel van een groter plan om de kansarme lokale bevolking te verdrijven, die de gestegen huurprijzen niet meer kon betalen.

In deze wijken is assimilatie een vereiste geworden, en niet zozeer een keuze, voor degenen die willen blijven.

Sinds 2019 moeten alle gezinnen in de ‘getto’s’ hun kinderen ouder dan één jaar inschrijven bij kinderdagverblijven, waar ze ‘Deense waarden’ en taal leren. Degenen die zich hier niet aan houden, krijgen geen sociale uitkering.

In een andere zeer omstreden maatregel onder het Gettopakket krijgen mensen die veroordeeld worden voor misdaden in ‘getto’s’ doorgaans straffen die twee keer zo lang zijn als mensen die dezelfde misdaden elders plegen.

Momenteel zijn er 12 van dergelijke gebieden in Denemarken, waar immigranten uit niet-westerse landen en hun nakomelingen meer dan 50% van de bevolking uitmaken.

De omstandigheden in Deense detentiecentra zijn zwaar. Personen die geen verblijfsvergunning hebben gekregen, worden voor onbepaalde tijd vastgehouden. Vaak zitten ze in eenzame opsluiting en hebben ze onvoldoende toegang tot gezondheidszorg, juridisch advies en vertaling.

En een controversieel beleid uit 2016, door Human Rights Watch als 'wraakzuchtig' bestempeld, staat de Deense overheid toe om de bezittingen van vluchtelingen in beslag te nemen als ze meer dan £ 1.000 aan contanten bezitten om de kosten van hun verblijf te dekken.

Het Verenigd Koninkrijk

Voordat de nieuwe Labour-regering in het Verenigd Koninkrijk het plan annuleerde, hadden het Verenigd Koninkrijk en Rwanda een overeenkomst getekend om asielzoekers uit Groot-Brittannië naar Rwanda te deporteren. Veel mensenrechtenorganisaties bekritiseerden dit als wreed en onmenselijk.

Het plan, waartoe toenmalig premier Boris Johnson in april 2022 akkoord ging, was bedoeld om iedereen die na 1 januari 2022 illegaal in Groot-Brittannië aankwam, naar Rwanda te sturen, een land dat ruim 6.400 kilometer verderop ligt.

De eerste uitzettingsvlucht, gepland voor juni 2022, werd echter door Europese rechters tegengehouden.

Vervolgens bevestigde het Britse Hooggerechtshof een uitspraak waarin werd gesteld dat de regeling onrechtmatig was. Het Hooggerechtshof gaf aan dat er zorgen waren dat migranten teruggestuurd zouden kunnen worden naar hun thuisland of naar andere landen, waar ze het risico liepen mishandeld te worden.

In juli maakte het Verenigd Koninkrijk bekend dat het ook zou stoppen met het controversiële gebruik van een binnenschip om asielzoekers te huisvesten aan de zuidkust van Engeland. Dit was onderdeel van de hervorming van het immigratiesysteem.

De ‘gevangenisboot’ is een bron van controverse geweest, nadat het in augustus 2023 twee maanden lang werd geëvacueerd vanwege legionellabacteriën in de watervoorziening, en later in december, toen een Albanese man dood aan boord werd gevonden, vermoedelijk van zelfmoord.

Volgens een rapport van The Guardian zijn de omstandigheden voor asielzoekers in het Verenigd Koninkrijk nog steeds schrijnend. Het aantal sterfgevallen in de zorg van de overheid is het afgelopen jaar meer dan verdubbeld.

"Helaas zijn er een aantal vreselijke voorbeelden van zelfbeschadiging en zelfmoord in de asielzoekerscentra in het Verenigd Koninkrijk", vertelt Nicola David, de oprichter van One Life To Live, een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde organisatie die zich inzet om de publieke vooroordelen over asiel- en vluchtelingenkwesties te bestrijden, aan TRT World.

“Mensen komen hierheen als ze al getraumatiseerd zijn, en dan maken ze een traumatische reis door, en dan raken ze getraumatiseerd door de manier waarop ze behandeld worden als ze in het Verenigd Koninkrijk aankomen.”

Italië

In 2023, toen de Italiaanse overheid te maken kreeg met een enorme toestroom van migranten, nam ze strengere maatregelen om de detentietijden te verlengen en ervoor te zorgen dat meer immigranten zonder legale status naar hun thuisland worden teruggestuurd.

Volgens de nieuwe regels worden migranten die wachten op repatriëring in eerste instantie zes maanden in detentiecentra vastgehouden. Dit kan worden verlengd tot maximaal 18 maanden, een verlenging van de huidige termijn van drie maanden.

De Italiaanse Coalitie voor Burgerrechten en Vrijheden (CILD) heeft deze detentiecentra bekritiseerd als ‘zwarte gaten’ waar ernstige schendingen van fundamentele rechten plaatsvinden.

Sinds 2017 is Italië ook betrokken bij een omstreden EU-akkoord met de door de VN gesteunde Libische regering in Tripoli.

Als onderdeel van de deal biedt Italië training en financiering aan de Libische kustwacht om te voorkomen dat migranten vertrekken en om migranten die zich al op zee bevinden terug te sturen naar Libië. Volgens mensenrechtenorganisaties worden ze daar gemarteld en mishandeld tijdens willekeurige detentie.

Duitsland

Op 9 september maakte Duitsland plannen bekend om grenscontroles te verscherpen. Doel hiervan is om de illegale migratie terug te dringen en de bevolking te beschermen tegen 'islamitisch extremisme'.

De overheid heeft een nieuwe regeling ontworpen waarmee de politie asielzoekers die al in andere EU-lidstaten geregistreerd staan, tijdelijk kan vasthouden, terwijl de autoriteiten eraan werken om hun terugkeer naar die landen te versnellen.

In juni heeft de Duitse regering ook nieuwe wetgeving ingevoerd die de deportatie van buitenlanders die 'openlijk terroristische daden goedkeuren', moet vereenvoudigen.

Volgens de wet kan zelfs één enkele post op sociale media waarin ‘een terroristische misdaad’ wordt goedgekeurd of gepromoot, worden beschouwd als reden voor deportatie.

Uit overheidsstatistieken blijkt dat het aantal asielaanvragen in Duitsland in de eerste acht maanden van 2024 met 21,7% is gedaald.

In de hele EU werden in 2023 ruim 1,14 miljoen asielaanvragen ingediend, het hoogste aantal sinds de migrantencrisis van 2016.

Toch is het aantal aanvragen de afgelopen maanden afgenomen. In de maand mei was er zelfs sprake van een daling van een derde ten opzichte van de piek van vorig najaar.