De defensie-uitgaven van de Europese lidstaten zullen dit jaar naar verwachting de Navo-doelstelling van 2% van hun gezamenlijke bbp overschrijden. Volgens het Europees Defensieagentschap (EDA) is dit een primeur sinds de datacollectie in 2006 begon. De totale uitgaven, die in 2024 al stegen naar 343 miljard euro (1,9% van het bbp), zullen dit jaar verder toenemen tot 381 miljard euro, wat neerkomt op 2,1% van het bbp.
Deze sterke stijging wordt gedreven door grootschalige aankopen van nieuw materieel en een toename van de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling. In 2024 stegen de investeringen in nieuw materieel met 39% tot 88 miljard euro, terwijl de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling met 20% toenamen. Vorig jaar overtroffen de totale investeringen in defensie voor het eerst de 100 miljard euro, met een verwachte stijging naar 130 miljard euro in 2025. Landen zoals België, dat lang kritiek kreeg wegens te lage uitgaven, zagen hun defensiebudgetten sterk stijgen. De nieuwe regering in België heeft zelfs toegezegd om dit jaar de 2%-doelstelling te halen.
Meer dan alleen geld
Volgens EDA-directeur André Denk is geld niet het enige antwoord. Hoewel hij de stijgende budgetten toejuicht, benadrukt hij dat de Europese landen veel beter zullen moeten samenwerken om hun slagkracht te vergroten. "De nieuwe Navo-doelstelling van 3,5% van het bbp zal een nog grotere inspanning vragen, tot een totaal van meer dan 630 miljard euro per jaar," aldus Denk. "Grotere samenwerking, schaalvoordelen en verbeterde interoperabiliteit zullen hierbij essentieel zijn."
Fragmentatie is een groot probleem, waardoor de Europese landen hun middelen minder efficiënt gebruiken. Ondanks dat Europa op papier over meer tanks en artilleriesystemen beschikt dan de Verenigde Staten, krijgt de VS door standaardisatie en interoperabiliteit meer voor elkaar met minder materieel. De Amerikanen hebben bovendien een aanzienlijk voorsprong in de lucht, met vijf keer meer transportvliegtuigen en twee keer zoveel gevechtsvliegtuigen als alle Europese landen samen.
Belang van onderzoek en ontwikkeling
Om technologisch voor te blijven, is het volgens het EDA cruciaal om niet alleen bestaande systemen aan te kopen, maar ook te investeren in onderzoek en ontwikkeling. Dat een derde van de budgetten hieraan wordt besteed, is dan ook een positieve ontwikkeling.
Kaja Kallas, Hoge Vertegenwoordiger van de EU voor Buitenlands en Veiligheidsbeleid, sluit zich hierbij aan. "Europa geeft recordbedragen uit aan defensie om onze burgers veiligheid te bieden," zegt Kallas. "Dit moet het tijdperk van de Europese defensie worden, omdat defensie vandaag niet zomaar een 'nice to have' is, maar fundamenteel voor de bescherming van onze burgers."
