De Europese Unie en de continentale veiligheid staan voor een 'grote bedreiging' zonder de betrokkenheid van Turkije, waarschuwde de Turkse plaatsvervangend minister van Defensie Suay Alpay.

Tijdens een gesprek met Anadolu Agency op het Veiligheidsforum Zwarte Zee en Balkan van 2025, benadrukte hij dat de geopolitieke positie en capaciteiten van Turkije het land tot een essentiële partner maken voor duurzame vrede en stabiliteit in een onrustige regio.

“Een Europese Unie zonder Turkije is zeer onvolledig,” zei Alpay. “Zonder Turkije staat de veiligheid van de Europese Unie en Europa onder grote potentiële dreiging.”

Alpay riep de EU op om de bijdragen van Turkije aan haar veiligheid volledig te erkennen. “De Europese Unie moet op een omarmende en inclusieve manier handelen en haar oude gewoonten achter zich laten,” voegde hij toe.

Deze opmerking weerspiegelt de consistente oproepen vanuit Ankara op hoog niveau. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan heeft de deelname van Turkije aan de Europese defensie als 'essentieel' bestempeld, terwijl minister van Buitenlandse Zaken Hakan Fidan onlangs zei dat een duurzame veiligheidsarchitectuur 'alleen mogelijk is met de deelname van Turkije'.

Alpay benadrukte de proactieve houding van Turkije op het gebied van internationale samenwerking, met name met Europa. Hij onderstreepte het potentieel van Turkije op het gebied van defensietechnologieën en riep Europese landen op om samen te werken.

“Wij staan klaar voor een veel nauwere samenwerking met Europa op dit gebied. We kunnen onze capaciteiten en ons potentieel samen evalueren,” aldus Alpay.

Duurzame veiligheidsarchitectuur

Parallel aan de opmerkingen van Alpay onthulde de EU woensdag een nieuwe uitgebreide strategie voor de Zwarte Zee, waarin werd benadrukt dat 'een gecoördineerde aanpak met Turkije, een strategisch belangrijke EU-partner en kandidaat-lidstaat, ook cruciaal is.'

De opmerkingen van Alpay komen op een moment dat de EU haar veiligheidspositie heroverweegt te midden van signalen van verschuivende Amerikaanse betrokkenheid.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio heeft Europese landen bekritiseerd voor het onderfinancieren van defensie en drong aan op grotere investeringen in nationale capaciteiten.

Hiernaast waarschuwde minister van Defensie Pete Hegseth dat Europa niet moet uitgaan van een blijvende Amerikaanse aanwezigheid en riep op tot meer lastenverdeling onder bondgenoten.

Alpay stelde dat de stabiliteit in de Zwarte Zee moet worden gehandhaafd door regionale eigenaarschap van kuststaten, met name door NAVO-leden Turkije, Roemenië en Bulgarije. Dit laat zien de rol van Turkije in het voorkomen van escalatie van de Rusland-Oekraïne oorlog naar zee.

Hij zei dat deze landen het voortouw moeten nemen bij het aanpakken van regionale uitdagingen, geleid door het internationaal recht, met name de Montreux-conventie van 1936, die de doorgang door de Turkse Straat reguleert.

De positie van Turkije als betrouwbare bemiddelaar

Alpay benadrukte het belang van de conventie en zei dat Turkije's toewijding eraan werd aangetoond na het begin van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

Hij verklaarde dat Ankara de situatie officieel als een 'oorlog' identificeerde slechts vier dagen na het begin van de operatie, en vervolgens Artikel 19 van de Conventie inriep om de Straat van Istanbul en Çanakkale te sluiten voor oorlogsschepen van strijdende partijen.

“Het niet-uitbreiden van de oorlog naar zee is het resultaat van de buitengewone zorgvuldigheid van Turkije,” zei Alpay.

Vooruitkijkend waarschuwde Alpay tegen verdere militarisering in de Zwarte Zee en stelde dat aanvullende militaire maatregelen 'niets anders zullen doen dan de spanningen verder verhogen,' en riep op tot internationale dialoog.

Hij zei dat Turkije streeft naar 'een permanente en definitieve vrede' tussen Moskou en Kiev, en voegde eraan toe dat Ankara 'niet denkt dat een tijdelijke wapenstilstand veel zal oplossen.'

Een vertrouwde vredesstichter

De positie van Turkije als betrouwbare bemiddelaar blijft zijn regionale diplomatie vormgeven. De bemiddeling van Ankara tussen Ethiopië en Somalië, en de bijdrage aan vredesopbouw door middel van trilaterale samenwerking tussen de Servische, Kroatische en Bosnische gemeenschappen in Bosnië-Herzegovina zijn enkele voorbeelden van deze rol.

Onlangs organiseerde Istanbul op 16 mei vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne, de eerste directe onderhandelingen op hoog niveau sinds de vroege maanden van de oorlog. De strijdende partijen kwamen overeen om 1.000 krijgsgevangenen van elke kant uit te wisselen, en Rusland stelde voor om de tweede ronde van besprekingen opnieuw in Istanbul te houden op 2 juni.

Alpay schreef het vertrouwen van de internationale gemeenschap in de rol van Turkije als facilitator voor vrede toe aan zijn consistente, 'rechtvaardige en billijke' aanpak.

Hij lichtte verder toe dat 'de strijdende landen, evenals andere landen die aan deze onderhandelingen deelnemen, Turkije's ... naleving van het internationaal recht en zijn verplichtingen onder het internationaal recht vanaf het allereerste begin als zeer opmerkelijk beschouwden.'

Turkije zal blijven bijdragen aan vrede door zijn potentieel te benutten en een actieve rol te spelen in regionale samenwerking, aldus Alpay.