De druk op het Belgische gevangeniswezen blijft toenemen. In de gevangenis van Gent is zondagavond een staking uitgebroken, nadat het personeel geen sluitende garanties kreeg over het aanpakken van de structurele overbevolking en het nijpende personeelstekort. Minister van Justitie Annelies Verlinden (CD&V) kondigde intussen de oprichting aan van een expertengroep die tegen september 2028 een plan moet voorleggen om de problemen structureel aan te pakken.
Volgens de minister gaat het om een commissie van raadsheren bij het Hof van Cassatie, procureurs-generaal, onderzoeksrechters en professoren. Hun opdracht: het strafrecht doorlichten en voorstellen formuleren die de overbevolking duurzaam kunnen oplossen. “Geen reparatiepleisters meer, maar hervormingen die gedragen worden door expertise en ervaring”, aldus Verlinden.
Vakbonden reageren verdeeld. ACOD-afgevaardigde Robby De Kaey noemt het initiatief “een essentieel onderdeel van een oplossing op lange termijn”. Ook de VSOA erkent dat structurele hervormingen nodig zijn, maar hekelt dat de eerste resultaten pas in 2028 verwacht worden. “Nog drie jaar wachten is onhaalbaar. We hebben nu al meer dan 2000 gedetineerden te veel. Het personeel staat onder zware druk en de situatie is soms ronduit gevaarlijk”, waarschuwt Eddy De Smedt (VSOA).
Matras naast het toilet
De situatie in Gent illustreert die urgentie. Door een tekort aan bedden moesten vorige week dertig gedetineerden op de grond slapen. Drie gevangenen delen er een cel van amper 10,5 vierkante meter, vaak met een matras naast het toilet. Het tekort aan cipiers leidt er bovendien toe dat de directie en zelfs de politie taken zoals de etensbedeling op zich nemen.
De bonden eisen duidelijke afspraken die de werkdruk verlichten en geen ruimte laten voor interpretatie. “Er zitten in Gent veel geïnterneerden die eigenlijk psychische hulp nodig hebben. Het personeel kan die zorg niet bieden, wat de situatie nog meer op scherp zet”, klinkt het.
Naast de expertengroep voorziet minister Verlinden ook in bijkomende capaciteit. Tegen 2030 moeten er 2037 extra plaatsen bijkomen. De noodwet die vorige maand werd goedgekeurd, laat kortgestraften sneller voorwaardelijk vrijkomen en moet de ergste druk tijdelijk verlichten. Toch benadrukken de vakbonden dat die maatregelen onvoldoende zijn.
“Een straf die niet uitgevoerd wordt, ondermijnt het vertrouwen in justitie”, stelt minister Verlinden. Volgens haar moet een rechtvaardig strafbeleid niet enkel straffen, maar ook inzetten op preventie, begeleiding en zorg. “Daarom is dit traject noodzakelijk. Maar intussen blijven we werken aan noodmaatregelen.”
