Oekraïne heeft samen met België, Nederland en Luxemburg een nieuw politiek platform opgericht onder de naam “Oekraïne-Benelux-formaat”. De lancering vond plaats op dinsdag 26 augustus in de havenstad Odessa, waar de ministers van Buitenlandse Zaken Andrii Sybiha (Oekraïne), Maxime Prévot (België) en Xavier Bettel (Luxemburg), evenals Heleen Bakker, directeur-generaal voor Europese Samenwerking van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken, bijeenkwamen voor overleg op hoog niveau.

Sterke politieke boodschap vanuit Odessa

De ministers benadrukten in een gezamenlijke verklaring hun onwankelbare steun voor de onafhankelijkheid, soevereiniteit en territoriale integriteit van Oekraïne, binnen de internationaal erkende grenzen, inclusief de territoriale wateren. Zij veroordeelden de Russische agressie in de scherpst mogelijke bewoordingen en riepen op tot een onmiddellijk einde aan de oorlog. Daarbij pleitten zij voor een rechtvaardige en duurzame vrede, gebaseerd op internationaal recht, die zowel de veiligheid van Oekraïne als die van Europa waarborgt.

Sybiha onderstreepte dat dit nieuwe samenwerkingsverband is gebaseerd op gelijkwaardigheid en gezamenlijke initiatieven: “Vanuit Odessa geven we een duidelijk signaal. Oekraïne en de Benelux-landen staan verenigd, veerkrachtig en vastberaden. Samen werken we aan vrede, gerechtigheid en een sterker Europa.”

Versterkte samenwerking en concrete steun

Het Oekraïne-Benelux-formaat moet dienen als een structureel kanaal voor dialoog en samenwerking. Volgens de verklaring zullen de landen hun samenwerking verdiepen op uiteenlopende terreinen, waaronder:

• veiligheid en defensie;

• humanitaire mijnenruiming;

• hervorming van de justitiesector en bevordering van verantwoordingsmechanismen;

• energiezekerheid en wederopbouw van kritieke infrastructuur;

• handel, investeringen en digitale transformatie;

• cyberveiligheid en het tegengaan van hybride dreigingen.

Een belangrijk speerpunt is de verantwoording voor de misdaad van agressie. De ministers spraken hun steun uit voor de oprichting van een speciaal tribunaal dat Rusland ter verantwoording moet roepen. Ook werd benadrukt dat slachtoffers recht hebben op gerechtigheid en schadeloosstelling.

De Benelux-landen beloofden Oekraïne blijvende humanitaire, militaire, financiële en politieke steun te verlenen “zolang dat nodig is”. Zo werd in Odessa ook een nieuwe financiële bijdrage van in totaal 2 miljoen euro aangekondigd voor het prothesecentrum van de Medische Universiteit van Odessa, waar gewonde Oekraïners worden geholpen bij revalidatie.

Toekomst binnen EU en NAVO

Naast onmiddellijke steun spraken de Benelux-landen hun steun uit voor Oekraïne’s langetermijnpad richting de Europese Unie en de NAVO. De verklaring stelt expliciet dat Oekraïne’s toekomst in de Euro-Atlantische structuren ligt en dat Brussel, Den Haag en Luxemburg Oekraïne zullen blijven begeleiden op weg naar volledige integratie.

Humanitaire dimensie en wederopbouw

De ministers onderstreepten ook het belang van humanitaire prioriteiten, zoals de veilige terugkeer van krijgsgevangenen en met name de terugkeer van Oekraïense kinderen die door Rusland gedwongen zijn gedeporteerd. Zij schaarden zich achter internationale initiatieven zoals #BringKidsBackUA.

Met betrekking tot de wederopbouw benadrukten de deelnemers dat dit proces transparant, inclusief en duurzaam moet verlopen, met aandacht voor veerkracht en groene energieoplossingen.

Symbolische betekenis

De gezamenlijke reis naar Odessa had volgens de deelnemers niet alleen een praktisch, maar ook een symbolisch karakter. Het bezoek was bedoeld om de steun van de Benelux-landen aan Oekraïne zichtbaar te maken, onder meer voor het veiligstellen van vitale graanroutes via de Zwarte Zee – cruciaal voor de Oekraïense economie, regionale stabiliteit en de wereldwijde voedselzekerheid. De delegatie bezocht daarnaast de schade aan haveninstallaties en energie-infrastructuur, herhaaldelijk doelwit van Russische aanvallen.

Historische parallel

Volgens Sybiha sluit dit nieuwe verband aan bij de Europese traditie van samenwerking en integratie: “België, Nederland en Luxemburg waren de grondleggers van de Europese Unie. De Benelux-unie was een voorloper van een verenigd Europa. Vandaag is Oekraïne het symbool van de strijd voor datzelfde Europa.”

Het Oekraïne-Benelux-formaat markeert zo een nieuwe stap in de verdieping van politieke, diplomatieke en praktische samenwerking. Zowel Oekraïne als de Benelux-landen onderstreepten dat dit slechts het begin is van regelmatige gezamenlijke ontmoetingen en coördinatie. Hun gezamenlijke boodschap vanuit Odessa was helder: de steun voor Oekraïne is stevig, verenigd en zal aanhouden zolang dat nodig is.