Na weken van verhitte discussies en dreigende regeringscrisissen hebben zowel de federale als de Vlaamse regering in de nacht van maandag op dinsdag een akkoord bereikt over een gezamenlijk standpunt rond de oorlog in Gaza. Het compromis omvat een combinatie van humanitaire steun, politieke en economische sancties tegen Israël en Hamas, en de principiële maar voorwaardelijke erkenning van een Palestijnse staat. Daarmee is een dubbele crisis in de Wetstraat en in de Vlaamse regering afgewend.

Humanitaire hulp en medische evacuaties

België zal zijn inspanningen voor humanitaire hulp aanzienlijk opdrijven. De federale regering voorziet een extra budget van 12,5 miljoen euro, bovenop de eerder toegezegde 7 miljoen euro. Dat geld gaat onder meer naar medische hulp, voedselvoorziening en de ondersteuning van humanitaire organisaties ter plaatse. Daarnaast engageert ons land zich om kinderen met complexe medische aandoeningen te evacueren, aangezien in Gaza de nodige zorg vaak ontbreekt.

De Vlaamse regering zal op haar beurt 350.000 euro vrijmaken voor het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties, specifiek om de zwaarst getroffen gezinnen in Gaza te ondersteunen. Premier Bart De Wever (N-VA) en Vlaams minister-president Matthias Diependaele (N-VA) benadrukken dat België ook internationaal zal pleiten voor de oprichting van humanitaire corridors onder VN-vlag, om voedsel en medicijnen veilig en efficiënt te verdelen.

Sancties tegen Israël en Hamas

Zowel federaal als Vlaams komen er duidelijke sancties. Op Belgisch niveau wordt een importban ingevoerd op goederen die afkomstig zijn uit de door Israël bezette Palestijnse gebieden. België sluit zich hiermee aan bij Ierland en Slovenië, die een gelijkaardige maatregel namen.

Daarnaast worden gewelddadige kolonisten en terroristen van Hamas die al op Europese lijsten staan, persona non grata verklaard op Belgisch grondgebied. Ook de twee extreemrechtse Israëlische ministers Itamar Ben-Gvir en Bezalel Smotrich, beiden sleutelfiguren in de regering-Netanyahu en bekend om hun harde lijn, mogen België niet meer binnen.

Op Europees niveau zal België pleiten voor een wapenembargo tegen Israël en voor de opschorting van delen van het EU-associatieakkoord met Israël, dat Israël een geprivilegieerde handelsstatus verleent. De Belgische wapenexportregels worden intussen strenger, en Israëlische militaire vliegtuigen mogen tijdens het conflict het Belgische luchtruim niet gebruiken.

De Vlaamse regering besliste bovendien dat het kantoor van Flanders Investment & Trade (FIT) in Tel Aviv openblijft, maar zijn werking sterk beperkt wordt. Het mag geen promotie meer voeren voor handelsrelaties met Israël en niet samenwerken met bedrijven die actief zijn in de nederzettingen. Op termijn zal FIT ook een rol opnemen in de wederopbouw van Palestina.

Een bijkomend twistpunt was de zaak rond een container met militair materiaal bestemd voor een Israëlisch defensiebedrijf, die door een rechter in Antwerpen aan de ketting was gelegd. Vlaams minister-president Diependaele wilde aanvankelijk in beroep gaan, maar CD&V en Vooruit stelden hun veto. Uiteindelijk werd een compromis bereikt: Vlaanderen zal in overleg treden met de ngo’s die de klacht indienden, en indien het beroep toch noodzakelijk blijkt, zal dit beperkt zijn en enkel gericht op rechtszekerheid.

Voorwaardelijke erkenning van Palestina

Het meest gevoelige dossier betrof de erkenning van Palestina. België sluit zich aan bij de New York Declaration, een internationaal initiatief dat de tweestatenoplossing opnieuw centraal wil stellen. Daarmee komt er een principiële steun voor de Palestijnse staat, maar de effectieve erkenning blijft afhankelijk van strikte voorwaarden.

Zo zal België Palestina pas officieel erkennen via een Koninklijk Besluit wanneer alle Israëlische gijzelaars zijn vrijgelaten en wanneer terreurorganisaties zoals Hamas uit het Palestijnse bestuur zijn verwijderd. Tot dat moment blijft de erkenning symbolisch. Tegelijkertijd roept België de Arabische landen op om Israël eveneens als staat te erkennen, als onderdeel van een bredere vredesregeling in de regio.

Politieke spanningen en reacties

Het akkoord kwam er na dagenlange marathononderhandelingen. Premier Bart De Wever waarschuwde zijn coalitiepartners eerder nog dat hij geen regeringscrisis wilde riskeren, terwijl partijen als CD&V, Vooruit en Les Engagés dreigden met blokkades van ander regeringswerk als er geen duidelijk signaal kwam. Ook op Vlaams niveau hing een wisselmeerderheid boven het hoofd, met een resolutie van Vooruit en CD&V die Matthias Diependaele (N-VA) onder druk zette. Beide crisissituaties zijn nu voorlopig bezworen.

Vooruit-voorzitter Conner Rousseau noemt het resultaat een moeilijk maar noodzakelijk compromis: “In het begin van de zomer wilden sommige partijen geen sancties of erkenning. Nu ligt er een akkoord dat toch een stap vooruit betekent.”

CD&V-voorzitter Sammy Mahdi spreekt van een “stevig pakket maatregelen om de genocide te stoppen”, met de importban en de erkenning van Palestina als grootste verwezenlijkingen.

Reactie Israël

Vanuit Israël kwam scherpe kritiek. Minister Itamar Ben-Gvir reageerde furieus en stelde dat België “in de val van Hamas is getrapt” en zich laat misleiden door terreur. Volgens hem bewijst de ervaring sinds de Israëlische terugtrekking uit Gaza in 2005 dat concessies aan Palestijnen enkel leiden tot raketten en geweld.

In een verklaring veroordeelde hij ook de Belgische steun voor de Verklaring van New York, waarmee Palestina als staat erkent wordt als er aan voorwaarden wordt voldaan. Dat schrijft De Standaard. "Europese landen die zich overgeven aan naïviteit en toegeven aan de manipulaties van Hamas, zullen uiteindelijk zelf het slachtoffer worden van terreur. In plaats van terreur te belonen, moet de vrije wereld zich ertegen verenigen.

Met dit akkoord sluit België zich aan bij een groeiend aantal landen die zich expliciet uitspreken voor een tweestatenoplossing, terwijl het tegelijk economische druk wil uitoefenen op Israël om de bezettingspolitiek en het disproportionele geweld te beëindigen. De erkenning van Palestina onder voorwaarden wordt gezien als een diplomatieke doorbraak die mogelijk een precedent kan scheppen binnen de Europese Unie.

Tegelijk is het akkoord een voorbeeld van de fragiele politieke evenwichten in België: zowel federaal als Vlaams dreigde de kwestie het regeringswerk te verlammen. Met de gemaakte afspraken is de crisis voorlopig bezworen, maar de uitvoering en opvolging van de maatregelen zullen de komende maanden ongetwijfeld opnieuw tot discussie leiden, zowel in Brussel als in Tel Aviv.