De VN-Veiligheidsraad heeft donderdag unaniem ingestemd met een laatste verlenging van het mandaat van de vredesmacht UNIFIL in Libanon. De missie, die sinds 1978 actief is in het grensgebied met Israël, wordt eind 2026 afgebouwd en vertrekt in de loop van 2027 definitief uit het land. Daarmee komt na bijna een halve eeuw een einde aan een van de langstlopende VN-operaties.
De beslissing is het resultaat van een compromis. De Verenigde Staten en Israël drongen aan op een duidelijke einddatum, terwijl Libanon en Frankrijk juist vreesden dat een te snelle terugtrekking een machtsvacuüm zou creëren waar Hezbollah van zou kunnen profiteren. Uiteindelijk werd afgesproken dat de huidige 10.800 blauwhelmen nog tot eind 2026 blijven, waarna een geleidelijke afbouw volgt.
Israëlische inval in Zuid-Libanon
UNIFIL werd in 1978 opgericht na de Israëlische inval in Zuid-Libanon. De missie moest toezien op de terugtrekking van Israëlische troepen en de stabiliteit in de grensregio bewaren. Ondanks de aanwezigheid van de blauwhelmen bleef het grensgebied echter decennialang toneel van gewapende conflicten, waaronder de zware oorlog van 2006 tussen Israël en Hezbollah. Na dat conflict werd het mandaat van de missie uitgebreid en groeide het aantal militairen tot zo’n 15.000.
De afgelopen jaren raakte UNIFIL regelmatig in de vuurlinie bij gevechten tussen Hezbollah en Israël. Vooral na de aanval van Hamas op Israël in oktober 2023 en de daaropvolgende escalatie waarbij Hezbollah Israëlische doelen bestookte, kwam de missie zwaar onder druk te staan. Israël lanceerde daarop nieuwe militaire operaties in Libanon. Hoewel eind 2024 een wankel bestand met Hezbollah werd bereikt, is de beweging sindsdien sterk verzwakt.
“Recht van de sterkste”
Volgens de Amerikaanse waarnemend ambassadeur bij de VN, Dorothy Shea, is de veiligheidssituatie “radicaal anders dan een jaar geleden” en kan Libanon daardoor meer verantwoordelijkheid nemen. Israël verwelkomde het besluit en sprak van “goed nieuws uit de VN”. De Libanese premier Nawaf Salam benadrukte echter dat Israël ook zijn resterende troepen uit Libanon moet terugtrekken.
Deskundigen waarschuwen dat het vertrek van UNIFIL grote gevolgen kan hebben voor de stabiliteit in de regio én voor de legitimiteit van VN-vredesmissies wereldwijd. Patrick Bolder, defensiespecialist bij het Den Haag Centrum voor Strategische Studies, stelt dat “het verdwijnen van UNIFIL en mogelijk ook andere VN-organisaties in Libanon de op regels gebaseerde wereldorde ondermijnt en de deur opent voor het recht van de sterkste”.
Ondanks de kritiek is nu duidelijk dat de bijna vijftigjarige aanwezigheid van de blauwhelmen in Zuid-Libanon haar laatste fase is ingegaan.
