Presidenti i Azerbajxhanit, Ilham Aliyev, deklaroi të martën se marrëveshja e arritur me Armeninë më herët këtë muaj në Uashington shënon fundin e më shumë se 30 viteve lufte mes dy vendeve.
“Besoj se ky është fundi i konfliktit, fundi i luftës”, tha Aliyev për televizionin Al Arabiya, duke shtuar se, sapo Armenia ta ndryshojë kushtetutën e saj dhe të heqë dorë nga pretendimet territoriale ndaj Azerbajxhanit, do të nënshkruhet një marrëveshje formale paqeje.
Marrëveshja u nënshkrua më 8 gusht në Uashington, në prani të presidentit amerikan Donald Trump.
Që nga viti 1991, tensionet midis Bakut dhe Jerevanit kanë vazhduar pasi forcat armene pushtuan Karabakun dhe shtatë rajone përreth të njohura ndërkombëtarisht si pjesë e Azerbajxhanit.
Në luftën 44-ditore të fundvitit 2020, Azerbajxhani rimori shumicën e territoreve, ndërsa në shtator të vitit të kaluar rivendosi sovranitetin e plotë mbi Karabakun përmes të ashtuquajturës operacion antiterrorist, çka çoi në dorëzimin e forcave separatiste.
Aliyev tha se Azerbajxhani e nisi procesin e paqes pas Luftës së Dytë të Karabakut në vitin 2020.
Ai shtoi se çdo përpjekje e Armenisë për t’u tërhequr nga Marrëveshja e Uashingtonit “do të nënkuptonte kundërshtim ndaj gjithë botës”, pasi ajo është përshëndetur nga SHBA, BE, Turqia dhe shtetet arabe.
I pyetur për Grupin e Minskut, të formuar për të gjetur një zgjidhje për konfliktin e Karabakut, Aliyev tha se shpërbërja e tij ishte një nga kushtet e Azerbajxhanit.
“Ndërkohë që Armenia e njeh zyrtarisht Karabakun si pjesë të Azerbajxhanit dhe konflikti ka përfunduar, ekzistenca ligjore e Grupit të Minskut është absurde”, tha ai, duke theksuar se të dyja palët e kanë njoftuar tashmë Organizatën për Siguri dhe Bashkëpunim në Evropë (OSBE) për shpërbërjen e tij.
Aliyev foli gjithashtu për rindërtimin e rajonit, duke theksuar kërcënimet nga minat dhe infrastrukturën e shkatërruar si sfidat kryesore.
Ai tha se mbi 50.000 azerbajxhanas të zhvendosur janë kthyer në shtëpitë e tyre në kuadër të programit “Kthimi i Madh”.
Aliyev e përshkroi korridorin e propozuar të Zangzurit, i riemërtuar “Rruga Ndërkombëtare e Paqes dhe Prosperitetit e Trumpit”, si një lidhje strategjike që e lidh Azerbajxhanin me eksklavën e tij Nakhçivanin dhe që shërben si një alternativë për korridoret lindje-perëndim dhe veri-jug.
“Pas vendimit të presidentit Trump për t’i dhënë emrin e tij korridorit të Zangzurit, jam i sigurt se ky projekt do të realizohet së shpejti”, tha ai, duke shtuar se investitorët amerikanë mund të marrin pjesë në ndërtimin e tij.
Zona e Zangzurit fillimisht ishte pjesë e Azerbajxhanit, por sovjetikët ia dhanë Armenisë në vitet 1920, duke e lënë Azerbajxhanin pa një lidhje tokësore direkte me eksklavën e tij.
Pas luftës së vitit 2020, Azerbajxhani u përqendrua në infrastrukturë, përfshirë autostrada dhe një hekurudhë 43 km të gjatë përmes korridorit.
Aliyev konfirmoi se ai dhe lideri armen e kanë nominuar Trumpin për Çmimin Nobel për Paqe.
“Ai vërtet e meriton. Ai dëshiron paqe. Është krejtësisht ndryshe nga imazhi tradicional i liderëve perëndimorë”, tha ai, duke e quajtur presidentin amerikan “burrë të guximshëm dhe lider të madh”.
Duke folur për marrëdhëniet rajonale, Aliyev theksoi lidhjet konstruktive me Iranin dhe hodhi poshtë spekulimet se Azerbajxhani planifikon të presë kufirin Armeni-Iran.
Ai shprehu keqardhje për rrëzimin e një avioni civil azerbajxhanas nga Rusia, duke e cilësuar atë si “gabim tragjik” që ka dëmtuar besimin dypalësh.
Aliyev theksoi gjithashtu rolin e Azerbajxhanit në ndërmjetësimin e dialogut dhe dërgimin e gazit natyror në Siri me mbështetjen e Türkiyes dhe Katarit.
“Bisedimet midis zyrtarëve sirianë dhe izraelitë u zhvilluan me ndërmjetësimin tonë. Ne duam paqe rreth nesh”, tha ai, duke shprehur mbështetje për integritetin territorial të Sirisë.
Ai tha se Azerbajxhani është i gatshëm të ndihmojë në uljen e tensioneve midis Türkiyes dhe Izraelit, duke theksuar se çdo kërcënim potencial me konflikt fizik dëmton njerëzit, shtetet dhe ekonomitë.
Aliyev nënvizoi gjithashtu bashkëpunimin në rritje me vendet e Gjirit në sektorin e karburanteve fosile dhe burimeve të rinovueshme, duke përmendur investime të mëdha nga EBA dhe Arabia Saudite.
Ai theksoi gjithashtu harmoninë fetare të brendshme në Azerbajxhan, duke theksuar se sunitët dhe shiitët falen bashkë në të njëjtat xhami.
“Rreziku më i madh për botën myslimane është sektarizmi”, tha ai.
Duke folur për Organizatën e Shteteve Turke, Aliyev nënvizoi përkushtimin e Azerbajxhanit për forcimin e unitetit dhe partneritetit brenda botës turke.
Ai tha se marrëdhëniet e ngushta me Türkiyen, Uzbekistanin dhe shtetet e tjera i japin bllokut potencial të madh për t’u bërë një aktor i rëndësishëm global.
“Do të dëshiroja të tregojmë se në një hapësirë kaq të madhe mund të ndërtojmë një aleancë të fortë që nuk i kërcënon askujt, por shihet si një mundësi për shumëkënd”, përfundoi Aliyev.
