Adidas niedawno wycofał się ze współpracy z palestyńską modelkę Bellą Hadid, która wzięła udział w kampanii promującej nowe buty sportowe. Na skutek presji ze strony rządu Izraela oraz pro-izraelskich grup w Stanach Zjednoczonych, marka zdecydowała się na usunięcie wizerunku modelki z reklam promujących produkt.
Hadid jest głośną przeciwniczką izraelskiej okupacji Palestyny i wielokrotnie wypowiadała się przeciwko zabijaniu niewinnych cywilów w trakcie trwającej wojny, która pochłonęła życia ponad 39 000 osób.
Opublikowany wizerunek na bilbordach w Nowym Jorku oraz kontach społecznościowych marki Adidas przedstwaiał palestyńsko-amerykańska modelkę w nowo wprowadzonych na rynek sneakersach SL72 retro.
Oryginalny model, będący częścią linii „SL” (Super Light), został zaprojektowany jako lekka opcja dla sportowców podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku.
Podczas wspomnianego wydarzenia w Niemczech Zachodnich doszło do ataku na kwaterę izraelskiej drużyny przez palestyńską grupę Czarny Wrzesień. Ostatecznie zginęło jedenastu Izraelczyków, pięciu Palestyńczyków oraz niemiecki funkcjonariusz.
Krytycy z Izraela szybko przywołali tragiczną historię odnosząc się do kampanii Adidasa, twierdząc, że wybór Hadid jako twarzy kampanii miał podtekst antysemicki , a „nawet celowy”, co powiązano z jej poglądami na temat wojny w Strefie Gazy.
Bella Hadid jako stały cel
To nie pierwszy raz, gdy supermodelka znalazła się w centrum oskarżeń o antysemityzm. W 2021 roku, gdy Hadid wzięła udział w wydarzeniu gdzie skandowała „Od rzeki do morza, Palestyna będzie wolna” co zostało opublikowane na Instagramie, oficjalne konto Izraela na platformie X (dawniej Twitter) oskarżyło ją o nawoływanie do „wrzucenia Żydów do morza”.
„Kiedy celebryci, tacy jak Bella Hadid, nawołują do wrzucenia Żydów do morza, promują eliminację państwa żydowskiego” – napisano w tweecie.
Po kontrowersjach związanych z kampanią w której wzięła udział modelka, to samo konto określiło Hadid jako „pół-Palestyńską modelkę, która ma historię szerzenia antysemityzmu i nawoływania do przemocy wobec Izraelczyków i Żydów”. „Ona i jej ojciec często promują krwawe oszczerstwa i antysemickie teorie spiskowe przeciwko Żydom” – dodano.
Hadid była również celem pro-izraelskich organizacji. „To chore, że pozwolono jej promować buty upamiętniające igrzyska, podczas których przelano tyle żydowskiej krwi” – powiedział Sacha Roytman, dyrektor generalny Combat Anti-Semitism Movement.
Nazistowska przeszłość Adidasa
Warto wspomnieć o ciemnej przeszłości Adidasa czyli udokumentowanych powiązaniach marki z partią nazistowską Hitlera. Wielu niemieckich sportowców nosiło buty Dassler podczas Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku. Wydarzenie zostało zorganizowanych przez reżim nazistowski, aby podkreślić wyższość aryjską.
W tamtym czasie współzałożyciele marki, bracia Adi i Rudi Dassler, byli członkami partii nazistowskiej i podpisywali swoje listy słowami „Heil Hitler”, jak podaje książka „Sneaker Wars” Barbary Smit, cytowana przez Time Magazine.
Podczas II wojny światowej bracia Dassler przerwali produkcję butów, aby przekształcić swoją fabrykę w miejsce produkcji Panzerchreck – broni przeciwpancernej zaprojektowanej do niszczenia alianckich czołgów.
Adidas do tej pory milczy na temat swoich powiązań z partią nazistowską. Na swojej oficjalnej stronie internetowej firma nie wspomina o historii sprzed 1949 roku.
Kosztowny konflikt z Kanye Westem
Powiązania Adidasa z nazistowskimi Niemcami stały się przedmiotem krytyki także w 2022 roku, kiedy firma zerwała współpracę z raperem Kanye Westem z powodu jego antysemickich komentarzy. West, obecnie znany jako Ye, spotkał się z ostrą krytyką za tweet: „Idę na death con 3 na ŻYDÓW... Bawiliście się mną i próbowaliście uciszyć każdego, kto sprzeciwia się waszej agendzie” w październiku 2022 roku.
Adidas poinformował, że zerwanie współpracy z Westem kosztowało firmę 246 milionów dolarów w pierwszym kwartale roku, a jej całkowite przychody spadły o 1 procent.
W marcu 2024 roku Adidas ogłosił, że przekazał lub planuje przekazać ponad 150 milionów dolarów organizacjom walczącym z antysemityzmem ze sprzedaży zamrożonych wcześniej zapasów sneakersów zaprojektowanych przez Westa.
Jednak niektórzy krytycy uznali reakcję firmy za „zbyt wolną” wskazując, że decyzja została podjęta dopiero dwa tygodnie później.
Oskarżenia o celowość
Po wprowadzeniu reklamy z Bellą Hadid, wielu oskarżyło Adidas o brak „nauki na błędach z przeszłości”, podczas gdy inni twierdzili, że kampania była „tak przemyślana i doskonale antysemicka, że trudno uwierzyć, iż był to zwykły błąd”.
Hadid podobno zatrudniła prawników, aby pozwać Adidas za brak publicznej odpowiedzialności. Według źródeł cytowanych przez amerykański portal TMZ, modelka stwierdziła, że firma „przewodziła okrutnej i szkodliwej kampanii”.
Adidas odpowiedział na krytykę, stwierdzając, że „popełnił niezamierzony błąd”.
„Jesteśmy świadomi, że powiązano nas z tragicznymi wydarzeniami historycznymi – choć nasze działania są całkowicie niezamierzone – przepraszamy za wszelkie przykrości, jakie mogły one wywołać” – napisano w oświadczeniu, ogłaszając, że firma „rewiduje resztę kampanii”.
„Przepraszamy również naszych partnerów, Bellę Hadid, A$AP Nasta, Julesa Koundé i innych, za wszelkie negatywne skutki, jakie mogły ich dotknąć, rewidujemy kampanię” – zakończono w oświadczeniu.
Izrael oskarżony o ludobójstwo
Kontrowersje wokół kampanii z Bellą Hadid pojawiają się w momencie, gdy Izrael jest oskarżany o ludobójstwo przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości.
Retoryka izraelskich urzędników podczas niszczycielskiej wojny w Gazie nawiązuje do czystek etnicznych, a niektóre z tych wypowiedzi pochodzą od decydentów, w tym prezydenta Isaaca Herzoga, premiera Benjamina Netanjahu i innych ekstremistycznych ministrów w skrajnie prawicowym rządzie.
9 października, dwa dni po rozpoczęciu wojny w Gazie w odpowiedzi na operację Hamasu, minister obrony Izraela Yoav Gallant powiedział: „Walczymy z ludzkimi zwierzętami”, ogłaszając „całkowitą blokadę” oblężonej enklawy, zapowiadając odcięcie prądu oraz uniemożliwienie dostarczania żywności i paliwa na ten teren.
Prezydent Izraela Isaac Herzog powiedział 14 października: „W Gazie nie ma niewinnych cywilów”.
Dwa tygodnie później premier Netanjahu zacytował werset religijny, mówiąc, że Izrael nie zgodzi się na zawieszenie broni.
„Musisz pamiętać, co Amalek uczynił tobie, mówi nasza Święta Księga” – powiedział Netanjahu, dodając: „Pamiętamy i walczymy... nasi żołnierze są częścią dziedzictwa żydowskich wojowników, które sięga 3000 lat wstecz.”
Wojna Izraela w Strefie Gazy, trwająca już dziesiąty miesiąc, zmusiła ponad 2 miliony Palestyńczyków do opuszczenia swoich domów, zabiła ponad 39 000 osób – większość z nich to kobiety i dzieci – oraz raniła ponad 90 000 osób.
Krytyka ludobójstwa czy antysemityzmu?
Wojna Izraela w Gazie ponownie rozbudziła długotrwałą debatę na temat definicji antysemityzmu i tego, czy każda krytyka Izraela jest równoznaczna z mową nienawiści wobec Żydów.
Od 7 października Netanjahu wielokrotnie oskarżał krytyków Izraela lub jego polityki o antysemityzm, używając płomiennej retoryki, porównując ich do nazistów. Zdaniem niektórych grozi osłabieniem znaczenia tego terminu.
Bella Hadid jest tylko jedną z wielu osób, które padły ofiarą takich oskarżeń, jako przeciwniczka działań Izraela w stosunku do palestyńskiej enklawy.
„Nie każda krytyka Izraela jest antysemicka” – powiedział Tom Segev, izraelski historyk, agencji prasowej AP.
„W momencie, gdy mówisz, że to nienawiść antysemicka... odbierasz wszelką legitymację krytyce i próbujesz zdusić debatę.”
