Madaxweynaha Maraykanka Donald Trump ayaa Arbacadii, 9-ka Luulyo, martiqaad casho ah oo ka dhacaya Aqalka Cad ku soo dhaweyn doona shan hoggaamiye oo Afrikaan ah, waxaana la filayaa in ganacsiga iyo is-weydaarsiga ay si weyn uga dhex muuqdaan ajandayaasha kulanka oo ah mid isku dhafan.
Madaxweynayaasha shanta dal ee Afrika ah, Senegal, Liberia, Guinea-Bissau, Mauritania, iyo Gabon, ayaa ku kulmi doona qolka cuntada ee Aqalka Cad si ay uga wada hadlaan ganacsi, maalgashi, iyo amniga, iyo mowduucyo kale, sida ay saraakiishu u sheegeen AFP.
Si kastaba ha ahaatee, faahfaahin muhiim ah oo ku saabsan ujeedooyinka Aqalka Cad ayaa soo ifbaxay.
Kulankan ayaa imaanaya iyada oo maamulka Trump uu diiradda saarayo canshuuraha iyo heshiisyada ganacsi, isla markaana uu doonayo inuu xaqiijiyo helitaan joogto ah oo macdano muhiim ah. Hase yeeshee, shanta dal ee la kulmayaa ma laha hodannimada macdanta ee xad dhaafka ah ee wadamada kale ee Afrika, sida Jamhuuriyadda Dimuqraadiga ah ee Congo.
Shirkan ayaa dhacaya maalmo yar ka dib markii maamulka Trump uu u dabaaldegay xiritaanka rasmiga ah ee hay’adda Maraykanka u qaabilsan gargaarka dibadda ee USAID, isaga oo tallaabadaas ku tilmaamay inay tahay dhammaadka "habka ku salaysan sadaqada."
Saraakiil ka socday shanta dal oo la hadlay AFP ayaa u muuqday kuwo si cad uga warqaba mabaadi'da Aqalka Cad.
Madaxweynaha Liberia Joseph Boakai ayaa aqbalay martiqaadka isaga oo doonaya inuusan "kaliya ahayn qaataha gargaarka," sida ay xoghayntiisa saxaafadda Kula Fofana Talaadadii u sheegtay AFP.
Waxay tiri: "Hadafkayagu waa inaan si weyn u eegno ganacsiga iyo la-hawlgalayaasha maalgashiga."
Afhayeenka madaxweynaha Gabon, Theophane Biyoghe, ayaa sheegay in kulankan uu ahaa fursad lagu abuuro iskaashi "ku qotoma warshadeynta dhaqaalahooda."
Tartan iyo Amni
Xulafada Maraykanka ee Shiinaha iyo Ruushka ayaa ayaa dhowaan si weyn ugu sii xoogaystay qaaradda, oo ay ku jiraan maalgashiyo ballaaran oo Beijing ay ku samaysay dalal badan.
Dhanka kale, Moscow waxay taageero siisay Isbahaysiga Dowladaha Sahel (AES) ee dhawaan la sameeyay, oo ka kooban Mali, Burkina Faso, iyo Niger.
Wadamadan isbahaysiga ayaa xuduud la wadaaga qaar ka mid ah dalalka ka qayb galaya cashada Arbacada.
Waxyar ka hor inta uusan u ambabixin Washington, Madaxweynaha Guinea-Bissau Umaro Sissoco Embalo ayaa booqashadaas ku tilmaamay mid "aad muhiim u ah" dalkiisa.
"Dhaqaale ahaan, tani waa fursad weyn oo noo furmaysa," ayuu yiri, isaga oo intaas ku daray inuu rajeynayo in dalkiisu uu sidoo kale ka faa'iideysan doono "taageerada" ay Maraykanka siiso wadamada kale.
'Booqashooyin halis ah'
Hoggaamiyeyaal caalami ah ayaa la kulmay weeraro siyaasadeed oo fool xun intii ay ku sugnaayeen Aqalka Cad.
Waxaa ka mid ah Madaxweynaha Ukraine Volodymyr Zelenskyy iyo Madaxweynaha Koonfur Afrika Cyril Ramaphosa.
Intii uu booqashada ku jiray, Trump wuxuu hoggaamiyaha Koonfur Afrika tusay muuqaal sheegashooyin aan sal iyo raad lahayn oo ku saabsan "xasuuq cad" ee dalkiisa ka socda.
Iyada oo dhacdooyinkaasi ay ka dhaceen kaamirooyinka Xafiiska Oval-ka hortooda, shantan madaxweyne ee Afrikaan ah ee Arbacada la kulmaya Trump ayaan ilaa iyo hadda loo qorsheyn inay hor yimaadaan saxaafadda.
