CAALAMKA
4 daqiiqo akhris
Cadaadiska adduunka oo sii kordhaya ka dib markii Israa'iil ay ka hor istaagtay markab gargaar: Qaza
Dalal ay ka mid yihiin Turkiga, Faransiiska, Iiraan iyo Isbaanishka ayaa cambareeyey weerarka sharci darradada ah ee Israa’iil ay ku qaadday markab gargaar u siday Qaza iyagoo ku baaqay in la sii daayo dadkii saarnaa ee la xiray xayiraadda la qaado
Cadaadiska adduunka oo sii kordhaya ka dib markii Israa'iil ay ka hor istaagtay markab gargaar: Qaza
Qayb ka mid ah howlgalka Freedom Flotilla Coalition, oo ujeedadoodu tahay jebinta go'doominta Qaza ee Israa'iil & gaarsiinta gargaar bini’aadamnimo. / AP
11 Juun 2025

Ciidamada Israa’iil ayaa qabtay markab lagu magacaabo Madleen, oo calanka Ingiriiska wata, kaasoo gargaar bini’aadantinimo u siday Qaza, ayna maamulayeen isbahaysiga Freedom Flotilla Coalition. Markabkan oo ku sugnaa biyaha caalamiga ah ayaa waxaa saarnaa 12 qof oo u ololeeya xuquuqda aadanaha, oo ay ku jiraan Greta Thunberg oo u ololeeysa cimilada una dhalatay Sweden iyo Rima Hassan oo ah xildhibaanad Faransiis ah.

Markabkan ayaa waday agab muhiim ah sida caanaha dhallaanka, qalabka caafimaad, iyo cunto, isagoo isku dayayay inuu jebiyo xayiraadda badda ee Israa’iil saartay marinka Qaza. Qabashada markabkan ayaa dhalisay cambaareyn caalami ah, iyadoo dalal ay ka mid yihiin Turkiga, Iiraan, iyo Isbaanishku ay ku tilmaameen falkaas mid jabinaya sharciga caalamiga ah, qaarna ay ku tilmaameen fal “burcad-badeednimo” ama “argagixiso.”

Qaramada Midoobay iyo ururo kale sida Golaha Xiriirka Muslimiinta Mareykanka (Council on American-Islamic Relations) ayaa dalbaday in si degdeg ah loo sii daayo dadka u ololeynaya xuquuqda aadanaha, iyagoo cambaareeyay isticmaalka xoogga ka dhanka ah dadka rayidka ah ee ku sugan marin biyoodka caalamiga ah.

Waa kuwan qaar ka mid ah falcelinta caalamiga ah ee ku saabsan weerarka Israa’iil:

Turkiga

Turkiga ayaa cambaareeyay diidmada Israa’iil ee markabka gargaar ee Madleen inuu ku xirto dekadda magaalada Qaza, isagoo ku tilmaamay falka Israa’iil ee ka dhanka ah Isbahaysiga Freedom Flotilla Coalition “xadgudub cad oo ka dhan ah sharciga caalamiga ah.”

“Falkan foosha xun ee ay ku dhaqaaqday xukuumadda Netanyahu, oo khatar ku ah xorriyadda maraakiibta iyo amniga badda, wuxuu mar kale muujinayaa in Israa’iil ay u dhaqmeyso sidii dowlad argagixiso ah,” ayaa lagu yiri war-saxaafadeed kasoo baxay Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Turkiga.

Wasaaraddu waxay intaas ku dartay in jawaabta xaqa ah ee beesha caalamka ee “ka dhanka ah siyaasadaha xasuuqa ah ee Israa’iil, oo gaajada u adeegsaneysa hub ka dhan ah Qaza isla markaana ka hortageysa gaarsiinta gargaarka bini’aadantinimada,” ay sii socon doonto.

Faransiiska

Sharci-dajiyayaal Faransiis ah ayaa dalbaday in si degdeg ah loo sii daayo dadka u ololeynaya xuquuqda aadanaha ee la xiray kadib markii Israa’iil ay qabatay markabka gargaar ee Madleen oo ku sii jeeday Qaza.

Xisbiga bidixda ee France Unbowed (LFI) ayaa sheegay in xiridda dadka u ololeynaya xuquuqda aadanaha ay tahay “xadgudub cad oo ka dhan ah sharciga caalamiga ah.”

Iiraan

Iran ayaa dhankeeda cambaareysay qabashada Israa’iil ee markabka gargaar ee ku sii jeeday Qaza, iyadoo ku tilmaantay inuu yahay fal burcad-badeednimo.

“Weerarka lagu qaaday markabkan — maadaama uu ka dhacay biyaha caalamiga ah — waxaa loo arkaa inuu yahay nooc burcad-badeednimo ah sida uu dhigayo sharciga caalamiga ah,” ayuu yiri afhayeenka Wasaaradda Arrimaha Dibadda ee Iiraan, Esmaeil Baqaei, oo shir jaraa’id ku qabtay caasimadda Tehran.

Qaramada Midoobay

Ergeyga Gaarka ah ee Qaramada Midoobay Francesca Albanese ayaa ku boorisay dekedaha Mediterranean-ka inay diraan maraakiib gargaar oo dheeraad ah, iyadoo ku tilmaantay isku dayada lagu jebinayo xayiraadda Israa’iil inay yihiin “waajib sharci oo saaran dowladaha iyo waajib damiir ahaan saaran qof walba.”

“Waa inay u wada shiraacdaan si midaysan, markaas waxay noqonayaan kuwo aan la joojin karin,” ayay tiri, iyadoo dalbatay in si degdeg ah loo sii daayo markabka gargaar ee Madleen.

“Dowladda UK waa inay si degdeg ah u raadisaa faahfaahin buuxda oo ku saabsan dhacdadan isla markaana ay xaqiijiso sii deynta degdegga ah ee markabka iyo shaqaalihiisa,” ayay tiri Albanese.

“Markabka Madleen waa in loo oggolaadaa inuu sii wado howlgalkiisa bini’aadantinimo ee sharciga ah ee ku wajahan Qaza.”

Xamaas

Kooxda iska caabinta Falastiin ee Xamaas ayaa ku tilmaantay qabashada markabka gargaar ee ku sii jeeday Qaza inay tahay fal “argagixiso dowladeed ah.”

“Qabashada Madleen ee marin biyoodka caalamiga ah iyo ka hortagga in gargaar yara la gaarsiiyo dadkeenna oo wajahaya dagaal xasuuq ah waxay ka dhigan tahay argagixiso dowladeed oo abaabulan, jebin sharciga caalamiga ah, iyo weerar ka dhan ah mutadawiciinta rayidka ah ee u shaqeynaya sababo bini’aadantinimo,” ayay Xamaas ku sheegtay war-saxaafadeed ay soo saartay.

Waxay intaas ku dartay in isku dayga lagu jebinayo xayiraadda Qaza uu muujinayo in “Qaza aysan kaligeed ahayn iyo in damiirka aadanuhu uu weli nool yahay uuna wajahayo gumeysiga faashistiga ah.”

Isbaanishka

Yolanda Díaz, Wasiiradda Shaqada ee Isbaanishka, isla markaana ka mid ah Saddexda Raysal Wasaare Ku-xigeen ee dalkaas, ayaa cambaareysay qabashada Israa’iil ee markabka Madleen iyadoo ku boorisay Midowga Yurub inay si adag uga jawaabaan.

“Si adag ayaan u cambaareynayaa qabashada Madleen, oo gargaar bini’aadantinimo u waday Qaza. Jebinta sharciga caalamiga ah waxay u baahan tahay jawaab adag oo cad oo ka timaada Midowga Yurub. Taageero buuxda ayaan u muujinaynaa mutadawiciinta hadda xabsiga ku jira. Waxaan dalbaneynaa in si degdeg ah loo sii daayo. #AllEyesOnMadleen,” ayay ku tiri bayaan ay ku faafisay baraha bulshada ee Bluesky.

XIGASHO:TRT World
Daalaco TRT Global. Nala wadaag aragtidaada!
Contact us