Könbatışlı demokratiyälärneñ tışqı êşlär ministrları AQŞ ilbaşı Donal’d Tramp Ukrayna säyäsäten tulısınça bozıp häm tamğaxanä salımnarı tärtipkä saluı belän berlektäşläre arasında kiyerenkelek artqanda pänceşämbe könne Kanadada cıyıldılar.

Angliya, Kanada, Franśiya, Germaniya, İtaliya, Yaponiya häm AQŞtan torğan G-7 törkeme belän Awrupa Berlege wäqalätleläre ike kön däwam itäçäk söyläşülär öçen Kvebek provinśiyäseneñ turistik La Malbaie qasabasında oçraştılar. Uzğan yıllarda nigezdä urtaq qararğa kilengän bu oçraşularda bu yulı qarşılıqlar tiränäyde.

Vaşingtonnıñ berlektäşläre öçen iñ möhüm tema - AQŞ däwlät särqatibe Marko Rubionıñ sişämbe könne Soğud Ğaräbstanınıñ Ciddä şähärendä Ukraina räsmiläre belän ütkärgän söyläşülär turında mäğ’lümat alu. Kiyev citäkçelege, bu oçraşudan soñ, 30 könlek utnı tuqtatu kileşüenä yaqlaw kürsätergä äzer buluın beldergän ide.

Läkin Kanadanıñ çirattağı räislegendäge berençe G-7 oçraşuı aldınnan kileşü täêmin itelgän belderge äzerläw bik awır buldı.  

AQŞnıñ qorıç häm alyuminiy importına 25% tamğaxanä salımı  kertü qararı Kanada häm Awrupa Berlege tarafınnan tiz cawap qaytaru çaraları belän qabul itelde häm kiyerenkelekne tağın da köçäytte.

Vaşington Ukraina belän bäyle ğıybarälärne çikläwne sorağanda, Rusiyäneñ sankśiyälärdän qaçuına mömkinlek birgän yäşeren diñgez säwdä çeltärenä qağılışlı deklaraśiyägä qarşı çıqtı häm Qıtayğa qarata tağın da kisken tel qullanırğa öndäde.

Düşämbe könne Rubio Vaşingtonnıñ Rusiya häm Ukrainanı söyläşü östäle artına utırtu tırışlığın qaqşatırğa mömkin bulğan tel qullanunı telämäwen äytte. Çärşämbe könne jurnalistlarğa yasağan belderüendä isä “Yaxşı G-7 beldergese AQŞnıñ suğışnı tuqtatu barışın alğa cibärüen tanığan tekst bulaçaq” dide.

G-7 diplomatları Ciddädäge söyläşülärneñ uñay näticäläreneñ Ukraina temalı söyläşülärne ciñeläytä aluın belderde.

Trampnıñ kire qaytuı häm AQŞnıñ Ukraina säyäsäte

Tramp 20nçe ğıynwarda wazıyfasına kire qaytqannan soñ AQŞ Ukrainağa qarata başqaça totış kürsätä başladı. Vaşington suğışnıñ tiz arada tuqtawın teläde, awrupalı berlektäşläreneñ  kübräk cawaplılıq aluın taläp itte, läkin kiläçäk söyläşülärdä alarnıñ rolen açıq räweştä xuplamadı. Şulay uq Mäskäw belän mönäsäbätlären yañadan nığıta başladı.

Tamğaxanä salımnarı häm “51. ştat” polemikası

Yaponiya kebek AQŞnıñ iminlek garantiyälärenä bäyle illär dä Trampnıñ qırıs säyäsäte höcümennän qaça almadı.

Ber Awrupa diplomatı Trampnıñ G-8ne Rusiyäne dä kertep torğızu täq’dimenä "Bälki bez G-8ne kötärgä tiyeş” dide. Rusiyäneñ äğ’zalığı 2014 nçe yılda Qırımnı annekśiyäläw arqasında tuqtatlğan ide.

Tramp säyäsätläreneñ AQŞ berlektäşläre öçen iñ zur awırlıqlarınnan berse Kanada belän kiyerekelek buldı. İke il arasındağı mönäsäbätlär Trampnıñ Kanadadan importqa tamğaxanä salımı kertü yanawı häm Kanadanı "AQŞnıñ 51. ştatı" bularaq quşu turındağı süzläre arqasında iñ tübän däräcägä töşte.

Rubio jurnalistlarğa "G-7 cıyılışında bez bu temalarğa tuqtalaçaqbız. Bu oçraşu bezneñ Kanadanı niçek qulğa töşerüebez belän bäyle tügel“ dip mönäsäbätlärneñ ğadättän tış tös aluın assızıqladı.

Bu belderülär Ottava citäkçelege öçen citärlek bulmasqa mömkin. Kanada tışqı êşlär ministrı Melani Djoli çärşämbe könne yasağan belderüendä G -7dä qatğıy totış kürsätäçägen belderep, “Min här cıyılışta tamğaxanä salımnarı mäs’äläsen kütärermen. Awrupa belän urtaq cawap äzerläp AQŞqa basım yasayaçaqbız” dide.  

Awrupa diplomatları G-7 sammitın Rubionıñ AQŞ tışqı säyäsätendäge çın yoğıntısın bäyäläw mömkinlege dip sanıy.  

Tramp däwlät departamentı belän bäyläneşe bulmağan törle  räsmi zatlarnı Ukrainadan Yaqın Könçığışqa qadär törle temalar buyınça söyläşülärgä cälep itte. Bu berlektäşlärne Vaşingtonnan kilgän mäğ’näsez yullamalar mäs’äläsendä tınıçsız itte.