Rais wa Uturuki Recep Tayyip Erdogan amekosoa viwango viwili vya Magharibi kuhusu vita vya Israel dhidi ya Gaza, akisema kwamba hasira yao ya kuchagua imepunguza uaminifu wa utaratibu wa kimataifa unaodaiwa kujengwa juu ya misingi na sheria.

Katika makala ya maoni iliyochapishwa na jukwaa la habari la Al Jazeera lenye makao yake Doha, Erdogan alisema mataifa ya Magharibi yamechukua msimamo wa kusitasita kuhusu Gaza huku yakikimbilia kuchukua hatua katika migogoro mingine.

"Ni ukweli kwamba kama unyeti wa haraka na wa kina ulioonyeshwa kuelekea mgogoro wa Ukraine ungeonyeshwa pia mbele ya ukatili wa Gaza, hali tunayokabiliana nayo leo ingekuwa tofauti kabisa," alisema.

Katika siku yake ya 679, mauaji ya kimbari ya Israel huko Gaza yamewaua karibu Wapalestina 62,000, wengi wao wakiwa wanawake na watoto. Israel imeshusha zaidi ya tani 85,000 za mabomu huko Gaza tangu Oktoba 2023, na kugeuza eneo lote kuwa kifusi. Vikwazo vya misaada vilivyodumu kwa miezi kadhaa vimesababisha njaa kubwa huko Gaza, na kusababisha vifo vya angalau watu 239 hadi sasa.

"Uwezo wa Israel wa kuchukua hatua bila hata adhabu ndogo umeharakisha mmomonyoko wa sheria za kimataifa na viwango vya haki za binadamu. Mgogoro wa Gaza unasimama mbele yetu kama kipimo cha iwapo jumuiya ya kimataifa iko tayari na ina uwezo wa kudumisha maadili ya msingi ya kibinadamu," Erdogan alisema.

Badala ya mgogoro wa kawaida, janga la kibinadamu linaloendelea huko Gaza linapaswa kuzingatiwa kama "janga la kibinadamu linalozidi kuongezeka" ambalo linaumiza dhamiri ya pamoja ya ubinadamu, aliongeza.

"Nimeelezea waziwazi mashambulizi ya Israel na sera ya adhabu ya pamoja — kwa dharau ya wazi kwa sheria za kimataifa — kama mauaji ya kimbari," alisema.

Mabomu ya Israel yameifanya Gaza isiwezekane kuishi, huku karibu nyumba zote, hospitali, shule, na maeneo ya ibada kwa idadi ya watu milioni 2.1 yakiwa yameharibiwa kabisa katikati ya kuporomoka kabisa kwa huduma muhimu kama vile afya na umeme.

"Njaa, kiu, na tishio la magonjwa ya mlipuko vinaipeleka Gaza kwenye kuporomoka kabisa kwa kibinadamu...Picha hii siyo tu alama ya vita, bali pia ushahidi wa wazi wa sera ya kimfumo ya maangamizi," alisema.

Njia ya amani: Suluhisho la mataifa mawili

Erdogan alitoa wito wa kusitisha mapigano mara moja na bila masharti, hatua ambayo itapelekea kufunguliwa kwa njia za kibinadamu ili kuhakikisha usambazaji wa chakula, maji, na msaada wa matibabu bila vikwazo.

Türkiye iko tayari kutumika kama mhusika katika kuunda mchakato huu, alisema. Alidai kwamba uhalifu wa kivita na ukiukwaji wa haki za binadamu uchunguzwe mbele ya Mahakama ya Kimataifa ya Jinai na Mahakama ya Kimataifa ya Haki.

Alisema ujenzi wa Gaza haupaswi kuishia tu kwenye kujenga upya miundo iliyoharibiwa. Badala yake, juhudi za ujenzi zinapaswa kubadilika kuwa mchakato wa kina unaolinda haki za Wapalestina za elimu, huduma za afya, miundombinu, maendeleo ya kiuchumi, na uwakilishi wa kisiasa.

Alisisitiza kuwa mchakato huu unapaswa kufanyika kwa ushiriki wa moja kwa moja wa wakazi wa eneo hilo na chini ya usimamizi wa Umoja wa Mataifa na mashirika ya kikanda.

"Msingi wa amani ya kudumu uko katika kutambuliwa kwa Taifa huru na lenye mamlaka ya Palestina huku ukamilifu wa mipaka yake ukihifadhiwa. Suluhisho la mataifa mawili ndilo ufunguo pekee wa amani na utulivu katika eneo hili," alisema.

Kulingana na rais wa Uturuki, vurugu huko Gaza hazitishi tu watu wa Palestina bali pia utulivu wa eneo zima. Mvutano kati ya Israel na Iran unazidisha hatari ya mgogoro mkubwa zaidi, wenye uwezo wa kuvuruga usalama kutoka Bahari ya Mediterania Mashariki hadi Ghuba.

"Kuzidi kwa mgogoro kunaleta vitisho vikubwa katika mfumo wa mawimbi mapya ya uhamishaji, kuongezeka kwa msimamo mkali, na hatari kwa usalama wa nishati," alisema, akibainisha kuwa mgogoro wa Gaza ni suala la umuhimu wa kimkakati kwa usalama wa kimataifa na amani.

Alisisitiza msimamo thabiti, thabiti, na wa kanuni uliochukuliwa na Ankara kumaliza ukatili huko Gaza. Akirejelea Shirika la Usimamizi wa Maafa na Dharura (AFAD), Hilali Nyekundu ya Uturuki, na mashirika ya kiraia, alisema wafanyakazi wa misaada wa Uturuki wanafanya kazi kwa bidii licha ya vikwazo vyote.

"Historia inashuhudia wale waliotenda na wale waliogeuka mbali na ukatili huko Gaza. Gaza haina muda wa kupoteza... Mustakabali wa ubinadamu utaamuliwa na ujasiri wa hatua tunazochukua leo," alisema.