Rais wa Uturuki Recep Tayyip Erdogan siku ya Jumapili aliwasili katika mji wa bandari wa Tianjin nchini China kuhudhuria mkutano wa 25 wa Baraza la Wakuu wa Nchi wa Shirika la Ushirikiano wa Shanghai (SCO) kama mgeni wa heshima.

Akiendelea na shughuli zake za kidiplomasia kando ya mkutano huo, Erdogan alikutana na Rais wa China Xi Jinping na Waziri Mkuu wa Pakistan Shehbaz Sharif siku ya Jumapili. Aidha, anatarajiwa kuhutubia Mkutano wa SCO katika kikao kilichopanuliwa siku ya Jumatatu. Pia atafanya mazungumzo ya pande mbili na viongozi wengine wanaoshiriki mkutano huo.

Ziara hii ni ya kwanza kwa Erdogan nchini China baada ya miaka mitano na inakuja wakati ambapo kuna uhusiano wa kimkakati unaoimarika kati ya Ankara na Beijing.

Mkutano wa SCO wa mwaka huu una umuhimu wa kipekee kutokana na hali ya misukosuko duniani, ikiwa ni pamoja na hali ya sintofahamu kuhusu usitishaji vita kati ya Urusi na Ukraine na shinikizo linaloongezeka kwa uchumi wa dunia kutokana na sera za ushuru za Rais wa Marekani Donald Trump.

Akizungumzia umuhimu wa ushiriki wa Uturuki katika SCO, Waziri Mkuu wa zamani wa Kyrgyzstan Djoomart Otorbaev aliiambia TRT World kwa njia ya simu kutoka Bishkek kwamba uwepo wa Ankara katika mkutano huo unaonyesha “mkakati wake wa makusudi: kusawazisha ushirikiano wa Magharibi huku ikizidisha ushirikiano na Eurasia.”

Otorbaev alielezea Uturuki kama “sauti pekee ya NATO katika SCO,” akibainisha kuwa tangu 2012 imekuwa mwanachama wa kwanza na pekee wa NATO kuwa na hadhi ya mshirika wa mazungumzo wa SCO. “Nafasi hii adimu inaonyesha mkakati wa makusudi wa Ankara: kusawazisha ushirikiano wa Magharibi huku ikizidisha ushirikiano na Eurasia,” alieleza.

Kyrgyzstan, pamoja na Urusi, China, Kazakhstan, na Tajikistan, ilikuwa miongoni mwa wanachama waanzilishi wa “Shanghai Five” iliyoanzishwa mwaka 1996. Kundi hilo baadaye lilibadilika kuwa Shirika la Ushirikiano wa Shanghai (SCO) mwaka 2001 kwa kuingiza Uzbekistan.

Tangu wakati huo, SCO imepanuka kwa kiasi kikubwa. India na Pakistan zilijiunga kama wanachama kamili mwaka 2018, zikifuatiwa na Iran mwaka 2023 na Belarus mwaka 2024. Leo, shirika hilo linajumuisha mataifa 10 wanachama, waangalizi wawili, na washirika wa mazungumzo 14—kwa pamoja wakihusisha zaidi ya asilimia 41 ya idadi ya watu duniani, zaidi ya asilimia 34 ya Pato la Taifa la Dunia (PPP), na karibu robo ya eneo la ardhi duniani.

Otorbaev alielezea nafasi inayopanuka ya Uturuki ndani ya shirika hilo chini ya Erdogan, akikumbuka uenyekiti wake wa Klabu ya Nishati ya SCO mwaka 2017, uhusiano wake unaozidi kuimarika wa nishati na biashara na Urusi na China, na ushirikiano wake unaokua na wanachama wa Asia ya Kati Kazakhstan, Kyrgyzstan, na Uzbekistan. Kwa Azerbaijan sasa kuomba uanachama kamili wa SCO, Otorbaev alisema, “Mwelekeo wa Eurasia ya Uturuki inazidi kuwa ngumu kupuuzwa.”

“Kuna uhusiano wa asili kati ya Uturuki na SCO kwa kuwa wanachama watatu waanzilishi—Kazakhstan, Kyrgyzstan, na Uzbekistan—wanazungumza Kituruki,” alibainisha. “Ushiriki wa Rais Erdogan katika Mkutano wa Tianjin utaimarisha uhusiano kati ya mataifa ya Kituruki,” Otorbaev alisema, akitabiri kwamba Ankara inaweza kuwa mwanachama kamili siku zijazo.

Mwaka jana, Erdogan alieleza nia yake ya kufanya Uturuki kuwa mwanachama kamili wa SCO. “Lengo letu ni kuwa mwanachama wa kudumu. Uturuki inapaswa kujiunga na ‘Shanghai Five’ kama mwanachama wa kudumu badala ya kuwa taifa mwangalizi,” alisema katika mkutano na waandishi wa habari.

Otorbaev alisisitiza kuwa katika muktadha wa sasa wa misukosuko duniani—uliogubikwa na vita vya Ukraine, ukosefu wa utulivu katika Mashariki ya Kati, ushindani unaozidi kati ya Marekani na China, na mvutano mpya wa kibiashara—uwepo wa Uturuki katika SCO unaiwezesha kuwa na ushawishi ambao wachache wanao. “Kama mwanachama pekee wa NATO katika meza ya SCO, inaweza kuzungumza na pande zote mbili, kusuluhisha migogoro na kuunda mijadala katika maeneo yenye migawanyiko,” alisema.

“SCO inatoa jukwaa kwa Ankara kusawazisha maslahi haya, huku ikionyesha kwa washirika wa NATO na EU kwamba ina chaguo zaidi ya mzunguko wa transatlantiki,” Otorbaev aliongeza. “Changamoto ya Uturuki ni kuthibitisha kwamba kuwa mwanachama pekee wa NATO katika SCO si mgongano, bali ni nguvu ya kipekee. Ikiwa Ankara itaweza kufanikisha hili, inaweza kufanikiwa kuunda mijadala zaidi ya Eurasia.”

Alimalizia kwa kusema kuwa ushiriki wa Erdogan katika Tianjin unatoa ujumbe wazi: “Uturuki inakusudia kusaidia kuunda dunia yenye nguvu nyingi—si kutoka pembeni, bali katikati ya meza.”

Maono haya ya kimkakati yanarudiwa katika maneno ya Erdogan mwenyewe. Katika makala aliyosaini kwa gazeti la China la People’s Daily iliyochapishwa Jumapili, Rais wa Uturuki alitoa wito wa amani ya kimataifa, haki, na ushirikiano.

Katika makala yenye kichwa “Njia ya Pamoja kuelekea Amani na Haki,” Erdogan alisisitiza jukumu la Uturuki katika Mpango wa Nafaka wa Bahari Nyeusi na kuwa mwenyeji wa mazungumzo ya amani kati ya Urusi na Ukraine, akisisitiza diplomasia na mazungumzo kama njia ya kutatua migogoro, akibainisha kuwa “hakuna mshindi katika vita na hakuna aliyeshindwa katika amani ya haki.”