Tayland häm Kambodja liderları bişençe könenä kergän häm xalıqara tınıçlıq çaqırularına qaramastan däwam itüçe ütergeç çik buyı bäreleşlären xäl itü maqsatınnan çığıp Malayziyädä aşığıç cıyılış oyıştıra.
Kambodja Başministrı Xun Manet häm Tayland waqıtlı Başministrı Phumtam Weçayaçay Könyaq-könçığış Aziyä xalıqara berlege (ASEAN) başlığı sıyfatı belän söyläşülärne qabul itüçe Malayziyä Başministrı Änvär İbrahimneñ räsmi torağında düşämbe könne söyläşülär ütkärä.
Bäreleşlär uzğan atnakiçen (pänceşämbe könne) çik buyında minanıñ şartlawı näticäsendä biş Tayland ğaskäriyeneñ yaralanuınnan soñ başlağan bulsa, här ike yaq ta waqiğalarnı qarşı tarafnıñ başlatuın alğa sörä. Bäreleşlärdä kim digändä 35 keşeneñ ğomere özelgän bulsa, här ike yaqtan da tuplam 260 meñnän kübräk keşe yäşägän urınnarın taşlap kitärgä mäcbür buldı. Här ike il dä tulı wäqälätle ilçelären kire çaqırtqan bulsa Tayland Kambodja belän bulğan böten çik buyı kiçülären yaptı, barı tik kambodjalı migrant êşçelärneñ illärenä qaytuına röxsät itelde.
Här ike yaqnıñ xärbi berlekläre düşämbe könne çik buyı töbäklärendä bäreleşlärneñ däwam itüen belderde. “Associated Press” xäbärçelärenä kürä, Kambodjanıñ Oddar Meançey vilayätendäge Samrongta tañ atqanda qoral tawışları işetelde.
Änvär İbrahim yäkşämbe tönendä yasağan belderüendä här ike tarafnıñ da tınıçlıq öçen şartların täqdim itäçägen, läkin "möhim bulğannıñ xäzer ük utnı tuqtatu” buluın äytte. Malayziyäneñ “Bernama” milli xäbär agentlığına kürä, Başministr: "Bu êşläyäçäk dip ışanam. Başqa bik küp il xätle naçar bulmasa da (köç qullanunı) tuqtatuıbız kiräk”, - dide.
Cıyılış AQŞ İlbaşı Donald Trampnıñ doşmanlıqların däwam itkän oçraqta AQŞnıñ här ike il belän dä säwdä kileşülären däwam itterä almawı mäs’äläsendä kisätep, turıdan-turı basım yasawdan soñ ütkärelde.
Kuala-Lumpurğa kitär aldınnan Bangkokta jurnalistlarğa äñgämä birüçe Phumtam Weçayaçay AQŞ häm Qıtay wäkilläreneñ dä küzätüçe bularaq cıyılışta qatnaşaçağın äytte. Töp mäs’äläneñ utnı tuqtatunıñ xäzer ük iğlan itelüe bulaçağın belderep, Kambodja höcümnären tuqtatmawı arqasında ışanıç mäs’äläseneñ problema bula alaçağına basım yasadı: "Kambodjağa ışanıçıbız bulmawın belderdek. Alar êşlägän bar närsä bu problemanı xäl itü mäs’äläsendä êçkersez bulmawların kürsätä. Şuña kürä samimi buluların isbatlaw öçen närsä başqaraçaqların täfsille itep açıqlawları kiräk".
İke il arasındağı qırıslıq waqiğaları - höcüm itmäwçänlek, kileşü yaqlı dialog häm iqtisadi xezmättäşlek belän ğorurlanğan 10 äğzale regional blok bulğan ASEAN äğzase illär arasında siräk kürengän açıqtan-açıq xärbi bäreleş misallarınnan bersen täşkil itä.
ASEAN tışqı êşlär ministrları düşämbe könne yasağan belderüdä artqan ülem sanı, däwlät milegeneñ tar-mar itelüe häm çik buyı töbäklärendä küp sanda keşeneñ cirlärennän küçep kitüe mäs’äläsendäge borçıluların täqrarladı. Ministrlar ike ilne kileşmäwçänleklärne söyläşülär yulı belän çişärgä çaqırıp, düşämbe könge söyläşülär waqıtında urta yul tabıluına yünälgän tırışularnı yaqlawların belderde.
Tartqalaşu Papa Leo XIVçeneñ iğtibarın da cälep itte. Yäkşämbe könne Vatikanda Papa dönyadağı suğışlardan täêsirlängän härkem öçen doğa qıluın häm “bigräk tä Tayland belän Kambodja arasındağı çik buyı bäreleşlärennän täêsirlängän balalar häm cirlärennän küçerelgän ğailälär öçen” doğa qıluın äytte.
Tayland belän Kambodja arasındağı 800 çaqrımlıq çik buyı distä yıllar däwamında bäxäsle töbäk bulıp sanalsa da moña qädärge bäreleşlär çikle häm qısqa waqıtlı bulğan ide. Soñğı kiyerenkelek may ayında ber Kambodja ğaskäriye ülgän häm diplomatik krizisqa yul açqan bäreleş arqasında barlıqqa kilgän bulsa, Taylandnıñ êçke säyäsätendä tetränügä säbäp buldı.
