Michael Otieno bado anakumbuka uchungu wa fimbo. Si tu mikononi mwake, bali pia kwenye hisia zake za utu. Katika shule yake ya msingi magharibi mwa Kenya, fimbo ilikuwa ya kawaida kama ubao wa darasa.
"Ulikuwa ukichelewa, unapigwa. Ukisahau kazi ya nyumbani, unapigwa. Haikuwa kuhusu kufundisha; ilikuwa kuhusu kuingiza hofu," anasema Otieno, mhasibu mwenye umri wa miaka 32 kutoka Nairobi, alipokuwa akizungumza na TRT Afrika.
"Hofu hiyo haikunifanya kuwa mwanafunzi bora. Ilinifanya kuwa na wasiwasi. Ilinifanya niamini kwamba vurugu ni suluhisho la kwanza kwa tatizo. Ilinichukua miaka mingi kujifunza upya na kuachana na mawazo hayo."
Otieno si wa pekee kubeba makovu ya adhabu ya mwili hadi utu uzima. Kulingana na ripoti mpya ya Shirika la Afya Duniani (WHO) – "Adhabu ya Mwili kwa Watoto: Athari kwa Afya ya Umma" – adhabu ya mwili kwa jina la kurekebisha watoto bado ni ya kawaida na ina madhara makubwa kwa afya na maendeleo yao.
Tabia iliyoenea
Utafiti huo unaonyesha kuwa takriban watoto bilioni 1.2 duniani kote wanakabiliwa na adhabu ya mwili nyumbani kila mwaka.
Nchi za Afrika hazijabaki nyuma, huku viwango vilivyoripotiwa na wazazi vikionyesha kuwa asilimia 77 ya watoto nchini Togo na asilimia 64 nchini Sierra Leone wenye umri wa miaka 2-14 walikumbwa na adhabu ya mwili mwezi mmoja kabla ya utafiti.
Shuleni, hali si tofauti. Utafiti unaonyesha kuwa asilimia 70 ya watoto barani Afrika wanakumbana na adhabu ya mwili wakati wa masomo yao.
"Sasa kuna ushahidi wa kisayansi usio na shaka kwamba adhabu ya mwili ina athari nyingi mbaya kwa afya ya watoto," anasema Etienne Krug, Mkurugenzi wa idara ya WHO ya viashiria vya afya. "Haina faida yoyote kwa tabia, maendeleo au ustawi wa watoto, wala kwa wazazi au jamii. Ni wakati wa kumaliza desturi hii yenye madhara."
Madhara ya kudumu
Ripoti ya WHO inaeleza jinsi adhabu ya mwili inavyochochea athari za kibayolojia zenye madhara, ikiwa ni pamoja na kuongezeka kwa homoni za msongo na mabadiliko katika muundo na kazi za ubongo. Ushahidi wa kisayansi unaonyesha kuwa watoto waliokumbwa na adhabu hiyo wana uwezekano wa asilimia 24 wa kutokuwa na maendeleo ya kawaida ikilinganishwa na wenzao ambao hawajakumbana nayo.
Afya ya akili pia huathirika, na kuongezeka kwa hatari za wasiwasi, unyogovu na hali ya kujiona duni ambayo mara nyingi huendelea hadi utu uzima.
Mfanyakazi wa malezi ya watoto Adeola Okonkwo, anayefanya kazi Lagos, Nigeria, mara kwa mara huwashauri wazazi kutumia mbinu mbadala za kutekeleza nidhamu.
"Hoja huwa ni, 'Nilipigwa na nilikua sawa,'" anasema Okonkwo. "Lakini je, kweli tulikua sawa? Wengi wetu tunabeba majeraha yaliyofichika yanayoonekana katika jinsi tunavyoitikia haraka hali kwa hasira, kushindwa kueleza hisia, na hitaji kubwa la kukubalika. Tunachanganya heshima na hofu. Tunavunja roho za watoto wetu na kuita nidhamu."
Kuvunja desturi
Utafiti wa WHO unathibitisha kile ambacho labda kilijulikana lakini kilipuuzwa – kwamba watoto wanaopigwa wana uwezekano mkubwa wa kuwa watu wazima wanaofanya vivyo hivyo, wakihalalisha vurugu kama jibu linalokubalika kwa matatizo.
Watoto hawa pia wanajulikana kuonyesha tabia za uchokozi zinazoendelea na uwezekano mkubwa wa mwenendo wa vurugu au uhalifu baadaye maishani.
Ingawa mataifa mengi ya Afrika yamepiga marufuku adhabu ya mwili shuleni, utafiti unasema kuwa sheria pekee haitoshi kuondoa imani zilizojikita kuhusu jinsi watoto wanavyopaswa kuadhibiwa nyumbani na darasani.
WHO inasisitiza kuwa sheria lazima ziambatane na kampeni za uhamasishaji na msaada wa kitaalamu kwa wazazi na walimu.
Kwa watu kama Otieno, utafiti huu ni uthibitisho wa kile walichohisi lakini walishindwa kueleza kutokana na hali ya kijamii.
"Lazima tujiulize tunawafundisha nini watoto wetu," anasema Otieno kwa TRT Afrika.
"Je, tunawafundisha kutofautisha kati ya mema na mabaya, au tunawafundisha kwamba nguvu inahalalisha vurugu? Kumaliza hili si kuhusu kudharau utamaduni wetu; ni kuhusu kuchagua mustakabali bora, wenye afya kwa kizazi kijacho. Sayansi iko wazi. Madhara ni halisi. Wakati wa mabadiliko ni sasa."
