Xaqan Fidannıñ säfäre Änkara häm Qahirä citäkçelekläre arasındağı yaña diplomatik iniśiativalarınıñ ber öleşe bularaq çınğa aşaçaq. Ğazzä krizisı ike il arasındağı xezmättäşlekneñ töp êlementı bulıp tora.
Törkiyä tışqı êşlär ministrı Xaqan Fidan 9 avgustta Misırğa möhim diplomatik säfär yasayaçaq. Törkiyäneñ diplomatik çığanaqlarına kürä säfär qısalarında Misır ilbaşı Abdülfättax äl-Sisi belän dä söyläşü planlaştırıla.
Säfär ike yaqlı diplomatik mönäsäbätlärneñ 100 yıllığına turı kilä, şulay uq bu ministrnıñ bıyıl Qahirägä ikençe säfäre bulaçaq. Xaqan Fidan monnan alda 23 martta Ğazzä temalı İslam xezmättäşlek oyışması häm Ğaräp ligası törkeme cıyılışında qatnaşır öçen Qahirägä barğan ide.
Misır tışqı êşlär ministrı Badr Abdelatti isä 4 fevral’dä Törkiyägä kilgän ide. İke ministr soñğı tapqır iyundä İstanbulda oyıştırılğan İslam xezmättäşlek oyışması tışqı êşlär ministrları şurasınıñ 51nçe utırışında küreşte.
Kön tärtibendä – Ğazzädäge krizis
Qahirädäge söyläşülärdä ike yaqlı mönäsäbätlär, regional’ täraqqıyät’lär häm ike il arasındağı küp yaqlı xezmättäşlekneñ nığıtıluı quzğatılaçaq.
Söyläşülärdä Ğazzäneñ möhim urın aluı kötelä. Taraflar Misır, Qatar häm AQŞ aradaşçılığında “Xamas” belän İzrail arasındağı utnı tuqtatu söyläşüläre häm gumanitar yärdämnärneñ töbäkkä özleksez kerüe mäs’älälärendä fiker alışu bulaçaq.
Fidannıñ şulay uq İzrail ğamälläreneñ ike däwlätle çişeleşne zäğıyflätüen häm soñğı adımnarınıñ töbäktäge tınıçlıq häm totrıqlılıq aldındağı iñ zur kirtälär buluın assızıqlawı kötelä.
Ministrlar Törkiyä dä qatnaşqan häm 28-30 iyul könnärendä Nyu-Yorkta uzğan Xalıqara Fälästin konferenśiyase näticälären küzdän kiçeräçäk häm Ğazzäneñ yañadan tözekländerelüenä yärdäm mäs’äläsendäge xezmättäşlekne söyläşäçäk. Törkiyä bu iniśiativanı bıyıl Ciddädä oyıştırılğan ber İslam xezmättäşlek oyışması cıyılışında xuplağan ide.
Söyläşülärdä Liviya, Sudan, Somali häm Tönyaq belän Könçığış Afrikanıñ qalğan töbäkläre belän Saxel ölkäsendäge täraqqıyätlär dä qaralaçaq. İke ilneñ regional’ totrıqlılıqqa urtaq öleş kertü yulları bäyälänäçäk.
Törkiyä belän Misır arasındağı ike yaqlı mönäsäbätlär soñğı yıllarda yış söyläşülär häm ike yaqlı säfärlär belän tizlek aldı.
İke il bıyıl diplomatik mönäsäbätlär qorıluınıñ 100 yıllığın qotlıy. Monnan soñğı Yuğarı däräcäle strategik xezmättäşlek şurası cıyılışınıñ Törkiyä ilbaşı Räcäp Tayyip Ärdoğan häm Abdülfättax äl-Sisi räislegendä 2026 yılda uzuı kötelä. Berençe cıyılış isä 2024 yılnıñ sentäbrendä Änkarada ütkän ide.
Misır - Törkiyäneñ Afrikadağı iñ zur säwdä partnyerı. İke il arasındağı säwdä küläme 2024tä 8,8 milliard dollarğa citte. Taraflar bu sannı kiläse yıllarda 15 milliard dollarğa citkerüne maqsat itä. Törkiyäneñ Misırdağı investiśiyaläreneñ qıymmäte – yaqınça 3 milliard yarım dollar.
Ğazzä krizisı Änkara belän Qahirä citäkçelekläre arasında yaña diplomatik söyläşülärneñ ber öleşe bularaq çınğa aşqan säfärdä ike il xezmättäşlegeneñ töp êlementı bulıp tora.
