AQŞnıñ Hiroşimağa (Xirosimağa) atom bombasın ırğıtuınıñ 80 yıllığında yapon liderları atom-töşsez dönya çaqıruın täqrarladı.
Yapon Başministrı Şigeru İşiba “NHK”gä birgän äñgämäsendä, ileneñ global atom-töş qoralsızlanu yöklämäsen raslap, Yaponiyäneñ suğış waqıtında atom bombası höcümenä duçar bulğan berdänber il buluına basım yasadı.
İşiba çärşämbe könne Hiroşima tınıçlıq parkındağı cıyında yasağan çığışında: "Hiroşima tınıçlıq memorial muzeyın qarağan çaqta bu çıdıy almaslıq qayğı-xäsrätneñ häm xatirälärneñ onıtıluına röxsät itelmäwe häm kiläse buınnarğa citkerelüeneñ zarurlığı mäs’äläsendäge täwäkkällegemne yañarttım”, - dip äytte.
İşiba soñınnan “X" akkauntınnan urtaqlaşqan yazmasında: "Hiroşimağa atom bombasınıñ ırğıtıluınnan soñ 80 yıl uzdı. Bu şähärne ber mizgeldä yanıp betkän xäräbägä äyländergän bu waqiğada häläq buluçılarnıñ ruxların xörmät belän iskä alam”, - dip belderde.
Hiroşima şähär xakimiyäte başlığı Kazumi Matsui Rusiyäneñ Ukraina suğışı häm İzrailneñ Ğazzä operaśiyäseneñ artqı planında "dönya külämendä xärbi köçne arttıru tendenśiyäseneñ tizläneşe bar” dip kisätte häm "Bu täräqqiyätlär xalıqara cämäğätçelekneñ tarix faciğälärennän öyränergä tiyeş bulğan sabaqlarnı açıqtan-açıq sanğa suqmawın kürsätä”, - dip iskärtep uzdı.
Cıyın 1945nçe yılnıñ 6nçı avgust könne AQŞnıñ Hiroşimağa (Xirosimağa) atom bombasın ırğıtqan waqıt bulğan säğät 08.15tä (sişämbe könne 23.15 GMT) başlandı.
İsän qaluçılarnıñ sana azaya bara
Şartlaw şähärne tar-mar itte häm ul yılnıñ axırına qädär yaqınça 140 meñ keşeneñ ülemenä säbäp buldı. Annan soñğı distälärçä yıl êçendä meñlägän keşe nurlanışlı awırulardan intekte.
6nçı avgustta ırğıtılğan "Little Boy" bombasınnan öç könnän soñ 9nçı avgustta Nagasakigä ırğıtılğan tağın ber atom bombası 74 meñ keşeneñ häläq buluına säbäp buldı. Yapon imperatorlığı 15nçe avgustta birelde häm İkençe Bötendönya suğışı tämamlandı.
Bügen Hiroşima (Xirosima) 1,2 million xalıq sanına iyä görläp torğan megapolis bulsa da höcümnär bik küp keşeneñ xäterendä yäşärgä däwam itä.
Cıyın aldınnan yaqınça 55 meñ keşe qorbannarnı iskä alu öçen memorial aldında cıyıldı.
Hiroşima (Xirosima) şähär xakimiyäte başlığı Matsui Kazumi memorialğa yañartılğan qorbannar isemlegen urnaştırdı. İsemlektä xäzer inde 349 meñ 246 isem bar.
Höcümdä yaqınnarın yuğaltqan ğailälär doğa qılu öçen tañ waqıtında mäydanda cıyıldı. Onığı belän bergä invalid kolyaskasında kilgän 96 yäşendäge Yoşi Yokoyama jurnalistlarğa äti-änise belän äbi-babaylarnıñ bomba qorbanı buluın añlattı.
Yokoyama: "Bombalawdan soñ şunda uq babayem ülde, ätiyem häm äniyem isä yaman şeştän ğomerläre özelde. Qayınanam belän qayınatam da ülde, şuña kürä suğıştan qaytqan irem alarnı bütän kürä almadı. Keşelär äle dä ğazap çigä”, - dip äytte.
Çärşämbe könge cıyında yaqınça 120 ildän häm töbäktän, şul isäptän berençe tapqır Tayvan häm Fälästin wäkilläre dä qatnaştı. Bombağa totqanı öçen räsmi bularaq berqayçan da ğafu ütenmägän AQŞ cıyında Yaponiyä tulı wäqälätle ilçese aradaşçılığı belän wäkillek itelde. Rusiyä häm Qıtay isä cıyında qatnaşmadı.
Kazumi Tınıçlıq beldergesendä dönyaküläm liderlarnı, Hiroşimağa kilep, atom-töş qoralları kitergän cimerüne şäxsän kürergä çaqırdı. Dialog häm ışanıçqa nigezlängän yaña xalıqara iminlek qısasınıñ buldırıluınıñ zarurlığına basım yasadı.
Hiroşimağa (Xirosimağa) häm Nagasakigä ırğıtılğan atom bombalarınnan isän qaluçılarnıñ sanı 100 meñnän azayğan çaqta häm alarnıñ urtaça yäşe 86dan artıp kitkändä räsmilär häm aktivistlar bu şähitleklärneñ kiläse buınnar öçen saqlanıp qaluınıñ aktuallegenä iğtibarnı yünältä.
