Biş metr biyeklegendäge metall qoyma İzrail yawı astındağı Yordannıñ könbatış üzänlegendä urnaşqan Fälästin qasabası Sinjilneñ könçığış çiten özep quya. Awır qorıç qapqalar häm yul kirtäläre qasabağa kerep-çığu öçen barı tik ber genä yulnı açıq qaldırıp, bu urın İzrail xärbiläreneñ saqçı manaralarınnan küzätelä.

“Sinjil monnan arı zur törmä”, - dip äytä cide bala atası, 52 yäşendäge Mousa Shabaneh. Qasaba çitendäge üsentelär baqçasınıñ urtasınnan uzğan qoymanıñ salınuın çarasızlıq belän qarap: “Älbättä, monnan arı üsentelär baqçasına kitüebez tıyılğan. Böten ağaçlarım yandı häm yuqqa çıqtı. Axır çiktä kerem çığanağıbıznı beterdelär”, - dip äytte.

İzrail köçläre tarafınnan salınğan divarlar häm kontrol noqtaları yaw astındağı Yordannıñ könbatış üzänlegendä yäşäwçe yaqınça öç million fälästinle öçen ozaq waqıttan birle köndälek tormışnıñ öleşenä äylände. Läkin bik küp keşe İzrailneñ Ğazzägä qarşı başlatqan suğıştan soñ mondıy kirtälärneñ faciğäle räweştä artuı belän qasabalarnıñ häm awıllarnıñ daimi qamalış torışına kerüen äytä.

Sinjil tiräsendäge qoyma mondıy kirtälärneñ töbäk külämendä cäyelderelüeneñ iñ küzgä taşlana torğan misalı. İzrail köçläre qoymanıñ Ramallah-Nablus avtoyulın saqlaw maqsatınnan çığıp tözelüen belderä.

Yullarnıñ yabıluı

Biredä yäşäwçe keşelär monnan arı qasabağa kerü öçen tar häm äyländergeç uramnardan uzarğa mäcbür. Qayberäwläre ikençe yaqtan maşinalarına ireşü öçen yul kirtälären yörep uza. Êlegräk tirä-yaq cirlärdä aqça êşläp tabuçılar isä monnan arı bu cirlärgä bara almıy. Cirle xakimiyät başlığı urınbasarı Bahaa Foqaa qoymanıñ biredä yäşäwçe 8 meñ keşene 10 gektarlı mäydanğa bikläp quyuın häm alarnı şäxsi milekläre bulğan 2 meñ gektarlıq tirä-yaq cir mäydannarınnan çitläşterüen äytä: “Bu yaw ğaskäreneñ keşelärne qurqıtıp toru häm Fälästin xalqınıñ ixtıyarın yuqqa çığaru öçen qullanğan säyäsäte”.

Xäzerge waqıtta yaqınça 700 meñ izraille İzrailneñ 1967nçe yılda basıp alğan cirlärdä yäşi. Küpçelek il bu kilep urnaşularnı yaw astındağı cirlärgä tınıç xalıqnıñ urnaştırıluın tıyğan Jeneva kileşülären bozu bularaq kürä.

Distä yıllar däwamında İzrail bäysez Fälästin däwläte ixtimalın güyä xuplağan bulsa, xäzerge waqıtta çiktän tış uñçı İzrail xökümäte yaw astındağı Yordannıñ könbatış üzänlegeneñ bötenesen anneksiyäläw maqsatın açıqtan-açıq iğlan itkän kolonialistlarnı urnaştıra.

Yullardağı tormış

İzrail 2023nçe yılnıñ oktyabrennän soñ yaw astındağı Yordannıñ könbatış üzänlegendäge xärbi köçen arttırdı. Ber töndä yullar tufraq öyemnäre häm awır qıya taşları belän yabıldı. Soñınnan ğädättä sarı yäki qızğılt sarı belän buyalğan awır metall qapqalar urnaştırıldı häm xärbilär tarafınnan biklände. Fälästin cirlärenä kerü urınnarında şuşı qapqalar salındı häm ğädättä kilep urnaşuçılar da qullanğan yullarnı yaptı.

Xärbi köçlär yaña daimi kontrol noqtaların buldırdı. Kinät häm kisätü yasalmıyça tözelgän “oçu kontrol noqtaları” yışaydı. Sinjildä yäşäwçe häm şäxsi trener bularaq êşläwçe 52 yäşendäge Sana Alwan Ramallahqa qısqa waqıtqa barıla torğan yuldan monnan arı här ike yünäleştä öç säğätkä yaqın waqıt uza aluın häm kön başında kontrol noqtalarında ni qädär waqıt uzılaçağın belüneñ mömkin bulmawın äytä. Êşläre äkrenäyde, çönki monnan arı kliyentlarına barıp citä alacağına wäğdä birä almıy. “Tormışıbıznıñ yartısı yullarda uza”, - di ul.

İqtisadi basım

Yıl başında İzrailneñ tönyaqtağı Cänindä ütkärgän tentü arqasında Yordannıñ könbatış üzänlegendäge distälärçä meñ keşe üz cirlärennän küçerelde. Ärihada tuıp üskän häm Ramallahta yäşäwçe 34 yäşendäge Mohammad Jammous här atna diyärlek ğailäse belän küreşergä baruın äytä. Läkin ber säğätlek yulnıñ monnan arı berniçä säğätkä suzıluı arqasında ul inde ğailäsenä qunaqqa ğadättä ayda ber tapqır bara aluın añlata.

İzrail okkupaśiyäse astındağı Yordannıñ könbatış üzänlegendä çiklängän üzidaräçelek başqaruçı Fälästin citäkçelege räsmiläre iqtisadqa häm köndälek tormışqa qarata bu basımnıñ maxsus buluın uylıy. Fälästin Başministrı Mohammad Mustafa uzğan ayda jurnalistlarğa birgän äñgämäsendä: “Xalqıbıznıñ tormışın bik nıq qatlawlandıru öçen qullarınnan kilgän böten närsäne yasıylar”, - dip äytkän ide.